Afgelopen zondag 3 april vond Elseviers Het Grote Defensie Debat plaats in het Nationaal Militair Museum te Soest. Er stopt geen bus bij dit nationale museum. Wat best een beetje tekenend is. Geen cent en geen bus voor Defensie. Gezien het fraaie weer werden het een aangename tweeënhalve kilometer om bij het grote gebeuren aanwezig te zijn. Een gebeuren dat nogal een losse flodder werd. Gelukkig maakte de rollende aanblik van een F-104G Starfighter voor een Hawker Hunter Mk 4 in de grote benedenhal van het museum een hoop goed. Iets minder was het aantreffen daar van een Leopard 2A6. Deze wordt elders zeer gemist.
Onder de mensen die de debatzaal binnengingen bevonden zich weinigen waarvan je het vermoeden had dat het om actief dienende militairen ging. Om eindelijk eens klare, serieuze man-en-paard noemende taal over hun toko aan te horen. In plaats van een fighting age vulling te krijgen liep de zaal buitensporig vol met ouwe lullen zoals ik. Beschaafde ouwe lullen die veelal netjes klapten als sprekers klaar waren, ongeacht het uitgekraamde.
Spreker Fred Teeven (VVD) had zich ziekgemeld en MinDef Hennis-Plasschaert (VVD) vond andere zaken gewichtiger dan het Grote Debat over haar departement, dus bleef het debat VVD-loos.
Na de intro was Commandant der Strijdkrachten generaal Middendorp de eerste spreker. Hoewel hij wel een aantal tekortkomingen binnen de krijgsmacht opnoemde, zonder hierbij dieper op details in te gaan, schoot hij Defensie behoorlijk in de voet met de opmerking: ‘de krijgsmacht is beter dan ooit’. Het opvolgende ‘ook kleiner dan ooit’ verzachtte dit niet. Na afloop van zijn betoog mochten er een paar vragen worden gesteld. Mijn kritiek op de ‘beter-dan-ooit’ uitspraak (“zo krijg je er nooit geld bij”) bracht hem enigszins in verlegenheid. Naast kritiek van een andere ouwe lul werd het de generaal verder niet moeilijk gemaakt.
Wat prima aansloot bij zijn eigen betoog, waarin hij verzuimde om de regering en (aanwezige) politiek hard, luid en duidelijk uit te leggen in wat voor terminale staat de krijgsmacht werkelijk verkeert. Hij was even loyaal als wat hij bewonderde in ‘zijn mensen’. Hij zei: ‘trots te zijn op de militairen en hun enorme loyaliteit en incasseringsvermogen’.
Daar deze manager in uniform opnieuw loyaler was naar Den Haag toe dan naar de kazernes, moest de zaal af en toe man-en-paard noemen (zoals wijzen op munitietekorten). Middendorps woorden als ‘het versterken en vernieuwen van de slagkracht om nieuwe meer hybride dreigingsvormen het hoofd te bieden’ kregen geen invulling. Er volgde geen voorbeeld van een ‘hybride dreiging’, gevolgd door hoeveel bataljons- of wat voor uitrusting je nodig hebt om de dreiging te weerstaan.
Ook de enige andere militaire spreker, CDA defensiewoordvoerder Raymond Knops (KMA, reservist luitenant-kolonel) liet na om zijn betoogde investeringen in conventionele capaciteit (ter ‘afschrikking’) een indicatie van benodigde mensen en materieel te geven. De besproken zowel gewenste (CDA) als (deels) geweigerde (PvdA, D66, SP) één miljard euro per jaar erbij voor Defensie, kreeg van niemand een nadere invulling. Alleen de al of niet af te stoten atoomtaak van de F-35 werd een enigszins inhoudelijke discussie. Dit, in tegenstelling tot het vliegtuig zelf, of het schamele aantal ervan dat de F-16 gaat vervangen. Niemand vond het vervangen van 68 F-16s door 37 F-35s -nagenoeg een halvering van de reeds sterk verminderde slagkracht van de Luchtmacht- de moeite waard om serieus op in te gaan.
De overige de zaal toesprekende defensiewoordvoerders (m/v) maakten het debat evenmin groot. Gezien hun achtergronden was dit ook niet te verwachten. Angelien Eijsink, de PvdA defensiewoordvoerster, studeerde culturele antropologie en begon haar carrière als kleuterleidster. Spreekster Salima Belhaj, de verse D66 defensiewoordvoerster, is zich nog militair aan het bekwamen sinds ze de in januari verdwenen woordvoerster Wassila Hachchi opvolgde. Belhaj studeerde human resource management, en was van 2008 tot januari 2016 hoofd personeelszaken bij het Scapino Ballet in Rotterdam. Voor de SP kwam Jasper van Dijk over de krijgsmacht praten, waar hij zijn voltooide studie politieke wetenschappen en een vergelijkbaar zware militaire bagage voor inbracht als zijn PvdA en D66 collega’s.
Kort samengevat, er werd gepraat, er werd geklapt, maar alles blijft zoals het was. Het Grote Defensie Debat kwam en ging zonder een rimpeling te veroorzaken in politiek of media. Of bij Defensie zelf, waar je op de nieuwsoverzichtpagina tevergeefs zoekt naar het debat. Je vindt voor 3 april wel Hennis-Plasschaerts Oekraïne-boodschap. Alleen de CDS zelf komt terug op het debat op zijn weblog bij Defensie, waar de krijgsmacht beter dan ooit blijft.
Defensie krijgt geheel in lijn met de vaderlandse traditie pas aandacht als het te laat is. Toch bedankt voor de poging Elsevier.
Bij hen meer -ook afwijkende- indrukken hier en daar.
Elsevier videoimpressie
Titelfoto: screenshot Elsevier videoverslag
