Altijd als uw verslaggever hem tegenkomt, loopt hij met een tempo dat nog het meest op snelwandelen lijkt. Die haast is niet vreemd want hij is bezig de wereld te redden. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout redt het klimaat of doet daar een poging toe. Afgelopen donderdag kwam er van zijn hand een boek uit: ‘Klimaatmores’. Als u zich afvraagt waar een druk rondrennende wereldverbeteraar de tijd vandaan haalt om een boek te schrijven: Rosanne Kropman was de ghostwriter.
De visie van Eickhout laat zich eenvoudig samenvatten: het klimaat is in gevaar en daarom moet er een einde komen aan fossiele brandstoffen. Deze moeten worden vervangen door duurzame alternatieven zoals zonne- en windenergie die geen CO2-uitstoot opleveren. Zoals Jan Terlouw in de inleiding zegt: dit is niet zozeer een economische of technische kwestie, het is vooral een politieke. In het Europees Parlement is Eickhout vooral met deze kwestie bezig.
Dit boek geeft een beeld van hoe Eickhout het klimaat probeert te redden. Als Europarlementariër doe je dat door je in technische dossiers te verdiepen en daarover te vergaderen. Dat moet leiden tot strengere regels. Eickhout verhaalt over zijn geslaagde poging klimaatonvriendelijke F-gassen sneller te verbieden en zijn huidige werkzaamheden rond de fraude bij Volkswagen met sjoemelsoftware. Eickhout zit in de commissie die deze zaak onderzoekt.
Iedereen die dit bureaucratisch vindt klinken: het kan nog veel erger. Het grootste deel van dit boek gaat over de klimaatconferenties in Kopenhagen, Durban en Parijs. Deze verhalen leveren aardige inkijkjes op: in Kopenhagen is de toegangscontrole zo strikt dat iedereen uren buiten staat te wachten, als Europese Commissievoorzitter Barroso iets wil eten, krijgt hij te horen dat het restaurant net is gesloten en Tweede Kamerleden vertrekken als de eindonderhandelingen net beginnen, kennelijk zich niet realiserend dat ze het belangrijkste deel van de conferentie missen.
Als Kamerleden deze conferenties niet begrijpen, dan begrijpt het grote publiek er al helemaal niets van. Zoals wel vaker in de internationale politiek, moet ook hier onderscheid worden gemaakt tussen het publieke deel van de conferentie en de achterkamers. Het publieke deel bestaat uit lange rijen speeches van politieke leiders en allerlei zij-evenementen. Dat doet er allemaal maar beperkt toe, want het gaat om wat achter gesloten deuren gebeurt.
Daar worden compromissen bedisselt over hoe er CO2-reductie kan plaatsvinden op een manier die voor alle landen acceptabel is. De mislukte conferentie in Kopenhagen (2009) laat zien dat dit heel ingewikkeld is. Eickhout schetst de belangen van een aantal landen. Zo willen de ontwikkelingslanden niet meebetalen aan het klimaatprobleem en willen opkomende economieën als India hun economische groei niet schaden. De EU is vaak de meest actieve voorstander van actief klimaatbeleid.
Hoe goed dit boek ook door de ghostwriter is geschreven, feit blijft dat Eickhout nooit in die achterkamertjes zat. Wel bij de ‘trialogen’ in het Europees Parlement over F-gassen, maar niet toen landen onderling probeerden een compromis over CO2-reductie te vinden. Eickhout reflecteert in dit boek enkele pagina’s op de vraag waarom EU-politiek burgers niet aanspreekt. Hij komt dan met redenen als “dat het zo ingewikkeld is” en dat Europese politici “niet mediageniek” zijn. Belangrijker is natuurlijk het totale gebrek aan transparantie waar ook dit boek impliciet veel bewijs voor levert.
De internationale politiek toont zich in ‘Klimaatmores’ wederom als een totale black box waarvan alleen de input en de output duidelijk zijn: het mandaat waarmee regeringen binnen kwamen en het resultaat waarmee ze weggingen, de burger en zelfs de volksvertegenwoordigers op veilige afstand houdend. Dit toont ook meteen het probleem aan: je kunt op een klimaatconferentie afspraken maken wat je wilt, maar het gaat om de uitvoering en daarvoor heb je die burgers en volksvertegenwoordigers toch echt nodig.
Dat ze allebei niet zijn aangehaakt is zacht uitgedrukt niet verbazingwekkend. Dat het in de praktijk vaak niks wordt met klimaatafspraken eveneens.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Chris is momenteel op zoek naar Nederlanders in Brussel.
