Bericht op het ANP maandagochtend:
“Een tip van de Amerikaanse geheime dienst CIA zorgde ervoor dat Nelson Mandela in 1962 door het Zuid-Afrikaanse regiem werd opgepakt en voor 27 jaar in de cel belandde. Dat heeft de voormalige consul van de VS in het Zuid-Afrikaanse Durban en CIA-medewerker Donald Rickard gezegd tegen regisseur John Irvin.”
Schokkend, nietwaar? Archiefonderzoeker en docent Eric Hennekam vindt het echter wel meevallen getuige deze tweet hedenochtend:
Arrestatie Mandela door CIA tip is oud bericht https://t.co/dzoqw2G4Wv Maar waarom zou je berichten controleren? pic.twitter.com/mo0IdAsi09
— Eric Hennekam (@EricHennekam) May 16, 2016
De Britse Sunday Times publiceerde dit weekeinde het verhaal over Mandela en de CIA. Bron: regisseur John Irvin. Deze had de Amerikaanse oud-diplomaat en CIA-spion Donald Rickard kort voor zijn dood in maart dit jaar geïnterviewd over de kwestie. Maar – zoals Hennekam aantoont – was dit al bekend in 1990. De Chicago Tribune drukte toen een verhaal af over de affaire. De bron is echter anoniem en wordt aangeduid als ‘a former U.S. official‘. En de anonieme bron zegt dat hij van CIA-agent Paul Eckel hoorde van de Amerikaanse betrokkenheid bij de arrestatie van Mandela.
In december 2012 gaat The Wall Street Journal op nader onderzoek uit. Inmiddels doen geruchten de ronde dat Rickard degene is die de Zuid-Afrikaanse autoriteiten op het spoor van Mandela zette. Maar Rickard zegt tegen de krant: “It’s untrue. There’s no substance to it.”
Opmerkelijk: in twee boeken is Rickard dan inmiddels geïdentificeerd als degene die de Zuid-Afrikaanse autoriteiten tipte: in Killing hope: US military and CIA interventions since World War II van William Blum (2003) en South Africa in contemporary times van Godfrey Mwakikagile (2008).
Het nieuws is dus niet dat Mandela door de CIA in het gevang terecht kwam en ook niet dat dit kwam door een tip van de diplomaat/CIA-agent Rickard. Het nieuws is dat Rickard in een klassieke deathbed confession toegeeft dat hij daadwerkelijk de tipgever was. Gelijk Mark Felt in 2005 toegaf dat hij Deep Throat uit het Watergate-schandaal was.
En wie is die regisseur John Irvin eigenlijk die het nieuws naar buiten bracht? Hij heeft de film Mandela’s Gun gemaakt die deze week in première gaat op het filmfestival van Cannes. Betere reclame voor je film kan een regisseur zich niet wensen.
Eric Hennekam heeft een punt.
