De Europsese Commissie komt met een voorstel om aanbieders als Netflix een quotum op te leggen van twintig procent Europese producties. Inmiddels weten we dat we er vroeg bij moeten zijn om dit soort voorstellen te beïnvloeden. Een conceptvoorstel blijkt al te bestaan, want dat is gelekt. We moeten dus naar degenen die erover besluiten: de Europarlementariërs die erover gaan en hun collega’s om ze ervan te weerhouden stomme dingen te zeggen. We moeten ook nog langs de lidstaten, want ook die stemmen over het voorstel. Hoe pakt een lobbyist dat aan?
Tussen lidstaten gelden de wetten van de diplomatie: alle bijeenkomsten vinden achter gesloten deuren plaats en er zijn geen openbare notulen van. Het gevolg is simpel: we weten niet wat lidstaten onderling bespreken, ook niet over Netflix, wie zich inzet voor welk standpunt en met welke argumenten. We kennen alleen de compromissen die eruit komen. Deze vertrouwelijkheid heeft een grote prijs: journalisten kunnen alleen berichten over de uitkomsten van de Europese Raad en kunnen de regering niet goed controleren. De Tweede Kamer kan dat ook niet.
Hoe zit dat voor lobbyisten? Ook voor hen is het principieel onduidelijk wat er tussen de lidstaten speelt. De anonieme lobbyist die het me uitlegt, lobby’t zowel in Brussel als in Nederland. Als lobbyist wil je invloed uitoefenen op de te maken afspraken, maar dan moet je wel op het juiste moment de juiste informatie aandragen. Daarvoor moet je weten hoe ver de onderhandelingen zijn, hoe de verschillende partijen in het dossier staan en welke argumenten er worden gebruikt.
Want ook de lobbyist zit niet bij de informele raadsbijeenkomsten in Brussel waar ambtenaren uit de lidstaten allerlei thema’s bespreken. Het is niet duidelijk wat er bij zo’n bijeenkomst is uitgewisseld en of de informatie die de lobbyist heeft aangeleverd überhaupt is gebruikt. Het is niet duidelijk of men een onderwerp als Netflix belangrijk vindt of juist niet. Is een hele vergadering ingeruimd om erover te praten of wordt het onderwerp terloops in twee minuten afgedaan?
De oplossing is wederom simpel: lobbyisten moeten heel veel praten met de ambtenaren die de onderhandelingen doen. Die gesprekken geven een beeld van wat er binnenskamers gebeurt en het kan soms zelfs gelekte notulen opleveren. Die notulen kunnen ook komen van collega-lobbyisten die elders de notulen hebben weten te ontfutselen. Het spel tussen de lidstaten wordt door lekken enigszins duidelijk: dezelfde strategie als die van journalisten om te weten te komen hoe onderhandelingen tussen regeringsleiders verlopen.
Waarom zouden ambtenaren lekken? Hun inhoudelijke kennis komt van het ministerie in Den Haag maar die is onvoldoende vanwege de enorme hoeveelheid onderhandelingen. De ambtenaar heeft vaak meer kennis nodig dan er in de ambtelijke instructie staat. Wat is de context van het voorstel? Welke landen zijn voor of tegen? Hoe ligt het voorstel in het Europees Parlement? Daar komt de lobbyist om de hoek kijken om die informatie te geven. De lobbyist moet deze informatie dan wel beter op orde hebben dan de ambtenaar.
De lobbyist helpt de ambtenaar maar de ambtenaar helpt ook de lobbyist, want die geeft informatie over hoe het proces ervoor staat. De ambtenaar kent de procedure het beste, de lobbyist het onderwerp. Dit soort gesprekken zijn natuurlijk vertrouwelijk, legt de lobbyist uit. De algemene code is dat je wat er is gezegd mag gebruiken maar nooit mag melden van wie je de informatie hebt.
Het probleem van lekken laat zich raden: de informatie die gegeven wordt is zo goed als de bron. De lobbyist kan alle verhalen over het mogelijke Netflix-quotum wel aanhoren, maar weet nooit helemaal zeker of ze kloppen. Hij kan daar pas vanuit gaan als hij hetzelfde verhaal meerdere keren uit meerdere bronnen heeft gehoord. Veel werk dus.
Rara waarom klagen velen over EU-regels maar zijn de meeste mensen niet bereid te proberen deze te beïnvloeden?
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Chris is momenteel op zoek naar Nederlanders in Brussel.
