Sinds 1997 geef ik Frans aan de examenklassen en lesgeven is geweldig. Mijn taal is geweldig, mijn leerlingen zijn geweldig, mijn school is geweldig en mijn collega’s zijn dat ook.
Desondanks krijg ik ieder jaar een hersenbloeding in de eindexamentijd. Die hersenbloeding staat gewoon in de agenda. Want voor die eindexamentijd hebben mensen met een verbijsterende macht examens gemaakt voor mijn geweldige leerlingen en in die examens zitten fouten. Altijd. Het eerste jaar verbaasde me dat wat. Het tweede jaar werd ik woest en nu, zeg maar twintig jaar later, overweeg ik acties die me een strafblad kunnen opleveren.
Heb ik al die jaren dan niets aan al die fouten gedaan? Ja hoor, in eerste instantie nam ik altijd contact op met het Cito. Zij hoorden mij dan verveeld aan en gingen gewoon zo door. Dat keek ik zo een paar jaar met stijgende bloeddruk aan en uiteindelijk ben ik naar de krant gestapt, twee jaar op rij. Dat vond het Cito niet zo leuk dus ik kreeg een gesprek met mensen die een lexicale kennis van het Frans hadden. Zij wilden niet ingaan op de concrete fouten maar konden oeverloos en zeer geïnspireerd vertellen over de procedures die werkelijk indrukwekkend zijn.
Dat gesprek was zeer onaangenaam, een wiskundige (zijn vrouw kon wel goed Frans) vertelde me dat ik mijn leerlingen niet mocht vermoeien met actualiteiten, kranten en tijdschriften omdat kandidaten idealiter blanco aan het examen dienen te verschijnen. Ik citeer: “Het liefst moet een examen gaan over een niet bestaande creatuur op een niet bestaande planeet in een niet bestaande situatie.”
Dat staat haaks op wat ik doe in de les en ik vertelde dat iedere examenbundel zegt dat je moet nadenken over wat je weet over het onderwerp. Antwoord Cito: “Iedere idioot kan een examenbundel uitbrengen.”
Volgens de wiskundige berokkende ik mijn leerlingen schade. U begrijpt dat ik dat nogal lastig incasseren vond en nam de gelegenheid om te repliceren dat ik het zou waarderen als voortaan de examens gemaakt zouden worden door mensen die niet toevallig gepensioneerde, gefrustreerde, overspannen en incompetente docent Duits waren. Kortom, een leuk gesprek waar ik vrienden voor het leven aan over gehouden heb.
Met het Cito kwam ik duidelijk niet verder dus ben ik naar de Nationale Ombudsman gestapt. Hij heeft onderzoek gedaan en de conclusie was dat er bij het Cito in principe genoeg kwaliteit in huis is om deugdelijke examens te maken. Een hele geruststelling.
Cito werd er niet warm of koud van en bleven grossieren in fouten. Ik was het inmiddels goed zat.
Ik ben de vaste Kamercommissie onderwijs erbij gaan betrekken en dat vond het Cito niet leuk. Ik kreeg met een collega een gesprek met mensen die niet wilden ingaan op de concrete fouten in de concrete examens maar die wel oeverloos en zeer geïnspireerd konden vertellen over de procedures die dus werkelijk indrukwekkend zijn.
Dat waren dus ook verspilde uren. De fouten blijven komen en ik zie er steeds meer systeem in. Er werkt een goede ploeg en een domme ploeg. Dat kan niet anders. Als het examen VMBO zoals vorig jaar wemelt van de fouten in tijdvak 1 dan is tijdvak 2 een keurig examen. Als het Havo examen wemelt van de fouten dan is het VWO examen goed te doen. Zij van het Cito mogen dat.
Waarom mogen zij dat? Waarom mogen zij dat al jaren terwijl iedereen weet dat zij structureel fouten maken? Zij mogen dat omdat er meestal geen echte slachtoffers vallen. Immers, zij bepalen de normering. Zij hoeven de fouten niet te corrigeren, ze stoeien een beetje met de N-term en zeggen dan dat het gemiddeld beter gemaakt is dan vorig jaar en dat alles weer helemaal geweldig is in het mooiste der werelden.
Wat zeur ik dan? Dat zal ik u heel precies vertellen. Het is oneerlijk. Een leerling die de teksten heeft begrepen en met volle intelligentie de tekst heeft gemaakt werkt op een hoger niveau dan de examenmakers en kan dus geen tien halen. Ik heb dat vroeger, toen alles beter was, wel gedaan (ooit konden de examenmakers examens maken). Het zou vanzelfsprekend moeten zijn. Vorig jaar was het VMBO-examen Frans een kermis van fouten. Ze kregen op hun donder van het ministerie, dit jaar was dat examen zo goed als foutloos. Waarom? Moest. Met een mes op de keel kunnen ze het wel. Als het echt moet. Van de minister. Anders niet.
De andere examens hebben dan pech. Het Havo-examen Frans is daar een mooi voorbeeld van. Tot vraag tien was ik zonnig. Even dacht ik dat ze ook hier een fatsoenlijk examen hadden gemaakt en dat dus VWO dit jaar de klos zou zijn, maar nee hoor. Vanaf vraag tien ging het bergafwaarts. Ik bespaar u even de kleine irritatietjes want die lijden maar af, ik bespreek nu alleen de kaffers, de bij wet verbodene, de aanleidingen tot jaarlijkse hersenbloedingen.
Dit eerste voorbeeld voelt misschien niet als een tragedie maar geeft wel leuk aan hoe pervers de vragen in elkaar zitten. Leest u even mee:
“Hoeveel voordelen noemt Hecht?” Je bent een gestreste kandidaat en gaat voordelen zoeken. Het zijn er vier:
Je bent blij en je gaat voor antwoord C. FOUT. Hij noemt er zelf drie. Het antwoord is dus B. Je hebt de tekst begrepen. Je hebt de voordelen gevonden, je hebt ze goed opgeteld, alleen je hebt niet gecontroleerd of hij ze zelf heeft uitgesproken. MIN 1 punt.
In dezelfde tekst even verderop:
Gelooft u mij of niet: de wijze examenmakers zijn van mening dat de bakkers hierdoor méér werk krijgen dan nu. Dit is bewijs van het feit dat zij dus de taal niet beheersen. Dit is pertinent fout. Hoe kan dit? Dus ik zoek de oorspronkelijke tekst op en ik vind:
“Mais sa machine risque-t-elle de détruire des emplois en France? «Non, pas du tout, cela va même pérenniser l’emploi», rétorque-t-il. «Il faut savoir aujourd’hui qu’il y a quatre communes sur cinq qui n’ont pas de boulanger, que trois boulangeries ferment par mois et par département. Cela pourrait éventuellement aider les boulangers à garder leur activité en place en mettant des Pani Vending à des endroits stratégiques pour développer leur production», assure-t-il.”
Bron.
De wijze examenmakers hebben dus de oorspronkelijke tekst aangepast en vervolgens bij het samenstellen van de vragen geen rekening gehouden met hun eigen modificaties. Ik weet niet of dat sneu of crimineel is, ze moeten er in ieder geval dringend mee stoppen.
Dus je hebt een tekst, je maakt daar vragen bij, dan verander je de tekst, maar laat de vragen gewoon zoals ze zijn. En dan krijg je niet op je donder maar gewoon salaris. Voor de leerlingen zitten we nu dus op MINPUNT 2.
We gaan vrolijk door met een ander misdrijf, leest u weer even mee?
Ja:
“Chaque vêtement, chaque voiture, chaque meuble, chaque objet qui date d’une époque récente, mais définitivement passée, est populaire quand il est qualifié de «vintage».”
Maar in de eerste regel van alinea 2 staat:
“Dans un monde qui change vite, trop vite peut-être, les choses anciennes rassurent et provoquent un sentiment de nostalgie.”
Nu wil het toeval dat de wijze examenmakers dat een betere reden vinden. Het ‘goede’ antwoord is dus NEE. Tragisch maar waar. Nu staat de slimme leerling dus op MINPUNT 3.
Dan zijn er nog niet want we gaan gezellig verder. Leest u weer even mee?
Een vraag waarvan je al weet dat ie niet klopt voor je ook maar naar de tekst hebt gekeken.
“Wat karakteriseert de militanten NIET?
Ze willen:
A besparen
B in militaire dienst
C zuinig zijn op de planeet
D spullen hergebruiken”
A C en D komen in de tekst voor dus 1 van die antwoorden moet het zijn. Over militaire dienst staat niets in de tekst en tenzij we voortaan dus leesvaardigheid gaan definiëren als zoeken naar wat niet in de tekst staat is dat een probleem. Ze willen vast ook geen broodje poep. Dat staat ook niet in de tekst maar hoezo militaire dienst?
Dit was zo’n achterlijke vraag dat iedereen die goed heeft. Is dat een probleem. Nee. Behalve dan voor een leerling die zoekt naar een antwoord in de tekst bij, u weet wel leesvaardigheid. Die stumper staat dus nu op MINPUNT 4.
Als het goed is heeft u inmiddels ook een hersenbloeding maar we komen pas nu bij het hoogtepunt. Wacht even met de ambulance bellen, het kan echt nog erger.
Leest u weer even vrolijk mee?
Dit gaat over de 24 heures du Mans. Leuke tekst. Er staat iets vreemds in. Als je deze vraag ‘goed’ beantwoordt moeten alle vijftigplus auto’s in de race bovenop de rem zodra de eerste over de eindstreep is. Dat is bijzonder en ook bijzonder gevaarlijk. Het is bijvoorbeeld bij de meeste wedstrijden zo dat als de koploper over de streep is, er nog een aantal achteraan komen. Die hebben dan niet gewonnen, maar doen wel mee met een wedstrijd. Ik denk dat nummer 49 dat met mij eens is. Hier impliceert het ‘goede’ antwoord dat de wedstrijd afgelopen is zodra nummer 1 binnen is. Dat staat niet in de tekst en de meeste mensen zullen toch denken dat de winnaar mag gaan douchen maar dat de rest ook nog even richting streep moet. Antwoord C dus.
FOUT!
Ze willen antwoord D.
De denkende kandidaat maakt zich nu zorgen want hij of zij staat inmiddels op MINPUNT 5.
Hoe kan dat denkt u? Heel eenvoudig. Omdat ze in Frankrijk het echt verdommen om te schrijven over de 24 heures du Mans hebben de hoogbegaafde examenmakers besloten om een Duitse tekst te gebruiken die is vertaald. U denkt dat ik een grapje maak? Nee, dat stadium ben ik reeds gepasseerd. Zo kan het dus zijn dat deze kettingbotsing komt door een vertaalfout van een vermoedelijke Franstalige Duitser, Marie-Odile Buchschmid, die, geheel niet verrassend, niet is opgemerkt door de hoogbegaafde examenmakers.
Wel jammer dat die stomme Fransen nooit eens een letter op papier weten te krijgen over die autootjes.
Het dieptepunt is nu bereikt, nu komt er nog een bewijs van tekstonbegrip, alleen is dat minder spectaculair. Maar ach, voor de volledigheid nog even dus. Ik hoop dat u nog wederom welwillend meeleest:
Staat hier dat het goede antwoord uit alinea twee moet komen? Bij mij niet. Dus een leerling die de tekst heeft gelezen komt geheel en al automatisch uit op drie goede antwoorden. Twee hele goede namelijk B en D (die zijn voor de mensen die de tekst hebben begrepen) en een klein beetje mogelijke C (die is voor de mensen die geheel onverhoopt de tekst niet hebben begrepen en die niet verder hebben gelezen dan alinea twee.)
U raadt het al: het ‘goede’ antwoord is C.
Dus is ga op zoek naar de oorspronkelijke tekst. Die is volstrekt onherkenbaar ten opzichte van de examentekst.
Maakt het wat uit dat de oorspronkelijke tekst onherkenbaar is? Nee niet echt. Het geeft wel aan dat de examenmakers roekeloos aan de slag gaan met teksten die ze uiteindelijk zelf ook niet meer begrijpen.
Voor de goede leerling is inmiddels MINPUNT 6 bereikt.
Zes harde minpunten op een totaal van 49 scheelt dus waarschijnlijk beduidend meer dan een heel punt op een 10. Een beetje leerling die het beter heeft begrepen dan de examenmaker kan dus niet scoren boven een 8.4? En dan heb ik het nog niet over de kleine foutjes gehad.
Is dat netjes? Nee. Is het toegestaan om jaar na jaar zo te werken. Tuurlijk, ze hebben dat monopolie niet voor niks.
Ik stel het volgende voor: ik heb het werk nagekeken volgens het officiële antwoordmodel. Ik wacht met opsturen voor tweede correctie tot het College voor Toetsen en Examens (CvTE) inziet dat ze deze fouten niet bij de kandidaten mag leggen en komt met een lange aanvulling op het correctie model. Dan ben ik een keurige klokkenluider die binnen de kaders van de wet opereert en lijkt het CvTE in ieder geval met terugwerkende kracht een serieuze instantie, die nog wat aan de slag moet met de werkelijk fantastische procedures.
