De Latijnsamerikaanse bevrijdingsheld uit begin 19e eeuw, Simón Bolívar, ‘El Gran Libertador’ in het Spaans, droomde van ‘Gran Colombia’, één verenigd Latijns Amerika. Van zijn droom kwam niks terecht, want al gauw viel het door hem op de Spanjaarden veroverde gebied (het huidige Colombia, Venezuela, Ecuador, Peru en Bolivia) uiteen en bleven de genoemde staten over. Regionale machtspolitiek was de oorzaak hiervan.
Er zijn altijd twee krachten binnen en tussen landen. De ene soort zorgt voor samenwerking en integratie, de andere veroorzaakt desintegratie en conflict. De krachten tot desintegratie lijken momenteel de overhand te hebben. We zien dit ook binnen de Europese Unie en binnen de Europese landen zelf (denk bijvoorbeeld aan Catalonië in Spanje en Schotland in Groot Brittannië). Binnen Bolivia zijn het de provincie Santa Cruz en nog vier andere, die naar meer autonomie streven. Ze maken de economische motor uit van het land en willen los van regeringszetel La Paz. Dit kan ver gaan en mogelijk tot een burgeroorlog leiden.
Laatst las ik echter een artikel in El Deber, de krant van Santa Cruz, over subregionale integratie. Zo zijn er plannen om een weg aan te leggen tussen Brazilië en Bolivia. Het zijn bedrijven uit de grensregio’s die aanzetten tot zulke initiatieven en er zijn voorstellen de grens niet meer als een lijn te zien, maar als een zone van 100 kilometer breed die gedeeld wordt door beide naties. Ook de Chileense havenplaats Iquique wordt in deze plannen meegenomen. De olie- en gasbedrijven in Bolivia (met name in de provincie Santa Cruz), bevorderen eveneens de regionale integratie, zeker nu de prijzen dalen en men zo verplicht is tot een andere houding ten opzichte van de buurlanden. De plannen worden met genoegen waargenomen in heel de zuidelijke regio van Zuid Amerika, want de grenzen worden meer als imaginair gezien dan als werkelijk.
Dit is een voorbeeld van positieve krachten. Maar er zijn dus ook negatieve krachten. Zo eist Bolivia via het Internationaal Gerechtshof in Den Haag het Noordelijk stuk van Chili op. Voorheen was dit van Bolivia en werd van het land afgenomen tijdens de zogenaamde Salpeteroorlog van 1879. Het zit Bolivia extra dwars omdat het land, behalve aan Peru, aan alle buurlanden terrein verloor. Bovendien liggen er twee belangrijke havens, zodat nu Bolivia een ‘landlocked nation’ is. Bolivia maakt vorderingen in Den Haag met ambassadeur en ex president Dr. E. Rodríguez Veltzé, die door de regering van Morales is uitgezonden voor de kwestie. Chili is echter geenszins van plan toe te geven en heeft een militaire basis geopend vlakbij de grens van Bolivia, officieel om de drugshandel en smokkel tegen te aan.
De droom van de bevrijdingsheld Simón Bolívar lijkt verder weg dan ooit. Toch zijn er grote krachten vóór integratie en gezien de globalisering en de vele economische en politieke samenwerkingsorganisaties binnen Latijns Amerika, zal in de toekomst een verdere eenheid waarschijnlijk zijn, want dat is gewoon logischer.
Daarbij schrijft de schrijver, journalist en Nobelprijswinnaar Mario Vargas Llosa in El Deber over Argentinië en de nieuwe centrumrechtse regering van Macri. Hij stelt dat het investeringsniveau verbeterd is. Het populisme van links kapitalistische leiders is voorbij. Tijdens die regeringen verrijkte men zich en de corruptie tierde welig. De tijd van dictaturen en sociale revoluties in Latijns Amerika lijkt definitief voorbij. Behalve in Cuba en Venezuela, zijn er nu overal democratieën, hoewel sommige zwak.
Is Argentinië een voorbeeld voor de andere Latijnsamerikaanse landen en kan het land deze tot verdergaande democratisering verleiden? Én, als toevoeging van de schrijver van dit artikel, kan een verdergaande democratisering Latijns Amerika meer verenigen en tot een economische en politieke eenheid maken? Best mogelijk, want democratisering lijkt toch wel een voorwaarde te zijn voor integratie. En dit zou dan toch de realisering betekenen van de ’Droom van Bolívar’.
