Ze hield zich nog maar twee jaar geleden in het Europees Parlement bezig met het land wat nu dagelijks in het nieuws is: Turkije. Laurence Stassen was tot 2014 Europarlementariër voor de PVV, stapte op na Wilders’ uitspraken over “minder Marokkanen” en stichtte met andere oud-PVV’ers Voor Nederland (VNL), waar ze nu voorzitter van is. Uw verslaggever wil graag met haar spreken over Turkije. Wat is er nieuw aan alles wat we over Turkije horen? Volgens Stassen is er niets nieuws onder de zon.
“Is het vreemd dat ik nooit heb geweten dat u zich in het Europees Parlement met dat thema heeft beziggehouden?” is mijn beginvraag. Stassen vindt dat niet vreemd: Europese politiek ontgaat velen en ze zat niet in een grote Europese fractie in het Europees Parlement, omdat de PVV dat aan de kiezer had beloofd. Daardoor kreeg de PVV minder spreektijd “terwijl alle Europarlementariërs door burgers gekozen zijn en dus dezelfde rechten zouden moeten hebben”, aldus Stassen. Ook de media hebben volgens haar vooral interesse in de EU-brede fracties, niet in Europarlementariërs die daar niet bij aangesloten zijn.
Stassen schreef een kort boekje over de Turkse toetreding. In Dossier Turkije behandelt ze de discussies die ze in de vijf jaar in Brussel over Turkije werden gevoerd. Het boekje is slechts twee jaar oud – het PVV-logo staat er nog op – en er staan zoveel bekende problemen met Turkije in dat het moeilijk voorstelbaar is dat Stassen tot niet zo lang geleden inhoudelijk een minderheid vormde. De problemen die Stassen aansnijdt lijken door de huidige media-aandacht nieuw, maar blijken ontzettend oud.
De kloof tussen de EU en Turkije wordt volgens Stassen niet kleiner maar groter. Dat vond ze al toen ze bij de PVV zat, en bij VNL vindt ze dat nog steeds. De vrijheid van meningsuiting staat in Turkije onder druk, minderheden worden stelselmatig onderdrukt, critici van het regime worden gearresteerd en aangeklaagd, journalisten zitten nergens ter wereld meer in de gevangenis, internet wordt stelselmatig gecensureerd, protesten worden keihard neergeslagen en de scheiding van kerk en staat verdwijnt. Dit alles maakt EU-toetreding steeds moeilijker. Bovendien ontkent Turkije de staat Cyprus en de Armeense genocide.
Stassen bekritiseerde al in 2014 de beslissing van de Europese Commissie om te spreken over de terugname door Turkije van vluchtelingen in een “terugnameovereenkomst voor mensen uit derde landen” en tegelijk te onderhandelen over Turkse visumliberalisatie. Met de discussie van de afgelopen weken laat de Turkse positie van toen zich raden: Turkije wilde ook jaren geleden alleen vluchtelingen opnemen in ruil voor visumliberalisatie. Er is weinig veranderd.
De rapporteur is de Europarlementariër die namens het Europees Parlement een dossier behandeld. Het dossier van de Turkije toetreding was in de jaren van Stassen in handen van een CDA’er: Ria Oomen-Ruijten. Zij was voor toetreding. Volgens Stassen was het destijds al onmogelijk de vele problemen in Turkije te negeren: “het was heel duidelijk wat er op het Taksimplein in Istanbul gebeurde”. Oomen-Ruijten zag die problemen ook wel, maar verbond er nooit consequenties aan. Stassen citeert Oomen-Ruijten:
“Ik roep de Turkse regering ertoe op zich te onthouden van inmenging in gerechtelijke procedures en ervoor te zorgen dat regelgeving in lijn is met de beginselen van onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, de scheiding der machten en de toepasselijke artikelen van de Grondwet.”
Hier wordt het verschil tussen de PVV en andere Europese politici pas echt zichtbaar: de vraag is wat de consequenties zijn als Turkije mensenrechten schendt of journalisten oppakt. Stassen meldt met gevoel voor understatement: “Ik ben niet erg diplomatiek en praat geen dingen recht die krom zijn”. Op bezoek in Ankara stelde ze het opsluiten van journalisten aan de orde en dat leverde haar zowel boze blikken van de Turken als van haar collega-Europarlementariërs op. “Het CDA was jarenlang heel volgzaam en nu hebben ze opeens kritiek”.
Stassen zegt steevast dat Europarlementariërs de problemen in Turkije “bagatelliseren”. Er zijn heel veel redenen om de toetredingsonderhandelingen te stoppen, maar diezelfde problemen worden in de praktijk gebruikt om ze te legitimeren: ze zouden aantonen dat het van groot belang zou zijn dat de EU zich met Turkije bemoeit. Maar zo zegt Stassen: “Turken zijn machtspolitici, die vinden dit allemaal vooral slap geouwehoer.”
Chris Aalberts doet onder de titel #Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land.
