Wat te doen met de migratiecrisis? Er was tot voor kort een enorme instroom van vluchtelingen vanuit Turkije naar Griekenland en de rest van de EU. In Duitsland zei Merkel dat vluchtelingen welkom waren en dat ze het allemaal wel zou regelen. Ook in Nederland kwam een enorm aantal vluchtelingen binnen. Toen drong zich langzaam een ongemakkelijke vraag op: hoe lang kan dit zo doorgaan? De mogelijkheid bestaat dat er nog veel meer vluchtelingen komen uit Syrië, want de oorlog is daar nog lang niet ten einde.
Maar zelfs als er morgen vrede in Syrië komt en alle Syriërs gaan terug, blijft er een enorme potentie voor meer vluchtelingen naar de EU: ook vanuit Libië en allerlei andere Afrikaanse landen willen mensen een gevaarlijke reis ondernemen om in Europa aan te komen. Niet praten over het beperken van het aantal vluchtelingen, is naïef. En omdat er open binnengrenzen zijn, is het logisch naar de EU te kijken voor een oplossing en af te wachten waar de Europese Commissie mee komt.
Gisteren debatteerde het Europees Parlement in Straatsburg over de nieuwe voorstellen van de Europese Commissie om de migratie te beteugelen. Juist bij dit onderwerp blijkt dat de EU – ondanks alle democratische tekortkomingen – soms wel degelijk rekening houdt met geluiden uit de buitenwereld. Want het besef dat de vluchtelingenstroom niet eindeloos door kan gaan, is zelfs in Brussel en Straatsburg doorgedrongen. Het nieuwe plan van de Europese Commissie gaat niet meer over mensenrechten, maar over de beperking van de instroom.
Eurocommissaris Frans Timmermans presenteert dit gegeven op een hele sociale manier: er was lange tijd sprake van een enorm verlies aan mensenlevens door omgeslagen bootjes van mensensmokkelaars en daarmee van verdronken vluchtelingen. Door de deal tussen Turkije en de EU is dat aantal tot nul teruggebracht. Als we bovendien de landen helpen waar mensen in de nabije toekomst op een bootje zouden kunnen stappen, is het helemaal opgelost, is de boodschap van Timmermans.
“We hebben het business model van mensensmokkelaars kapot gemaakt”, meldt hij trots. Zo krijgt een beperking van de vluchtelingenstroom geen egoïstisch maar een humanitair tintje. Het succes is volgens Timmermans beperkt tot Turkije, want uit Afrika komen nog steeds vele wankele bootjes de kant van Europa op. De Europese Commissie wil daarom met Afrikaanse landen afspraken maken die verdacht veel lijken op de EU-Turkije-deal. “Duurzame oplossingen”, noemt Timmermans dat.
Volgens Timmermans kunnen we niet accepteren dat mensen op zee sterven. Landen moeten meewerken, anders volgen er sancties. De Europese Commissie wil voorlopig met een kleine groep landen beginnen, waaronder Jordanië, Nigeria, Senegal en Ethiopië. Er komt een fonds waarmee de economie van die landen wordt gestimuleerd en in ruil daarvoor pakken deze landen de mensensmokkel aan en nemen ze vluchtelingen die naar de EU zijn gekomen terug. EU-buitenlandchef Federica Mogherini noemt het “een win-win-situatie”.
Zie hier het afscheid van wat de Britse Europarlementariër Geoffrey van Orden treffend “de mensenrechtengedreven agenda van migratie” noemt. Die agenda wakkert in zijn ogen de migratie alleen maar aan. De boodschap is immers: als iemand uit een gevaarlijk land komt, moet die persoon altijd opgenomen worden. Het probleem laat zich raden: als er superveel mensen uit gevaarlijke landen vluchten, is het einde zoek en is het draagvlak om vluchtelingen op te nemen al snel definitief weg.
In het voorstel van de Europese Commissie krijgt iedereen een beetje zijn zin: de tegenstanders van vluchtelingen krijgen lagere aantallen. De voorstanders van hulp aan vluchtelingen krijgen hulp aan derde wereldlanden waar de vluchtelingen kunnen blijven, al dan niet op korte termijn. Bovendien vallen er minder doden. Iedereen krijgt daarmee ook iets om op te schelden. Het blijft een typisch Brusselse compromis. Dat is dus ook de manier waarop het Europees Parlement over dit voorstel spreekt.
De sociaal-democraten (o.a. PvdA) denken dat er geen hulpfonds komt omdat de EU-lidstaten geen geld zullen storten. De liberalen (o.a. D66 en VVD) willen bredere samenwerking met Afrikaanse landen dan alleen op het punt van vluchtelingen. Verenigd Links (o.a. SP en PvdD) noemt het plan van de Commissie een schending van het internationaal recht en de Groenen melden bij monde van Judith Sargentini (GroenLinks) dat er vooral goed is geluisterd naar “gillende populisten”. Sargentini: “er wordt geld weggehaald bij de armsten om douaniers mee te betalen”.
Sargentini heeft gelijk dat er naar rechts-populisten is geluisterd maar toch klagen zij eveneens. De EFDD (o.a. UKIP van Nigel Farage) meldt dat loyaliteit van Afrikaanse landen op deze manier niet gekocht kan worden. Ook ENF (o.a. PVV) is niet blij. Zo heeft de Europese Commissie de meeste steun van twee fracties die de ongemakkelijke waarheid van nu durven te benoemen. De Conservatieven (o.a. ChristenUnie-SGP) noemen het simpelweg een goed plan. De Christendemocraten (o.a. CDA) zeggen wat iedereen weet: het gaat erom “Europa te beschermen tegen meer migratiegolven”.
Of het allemaal gaat werken staat nog te bezien, maar vanaf nu gaat het debat over migratie alleen nog over de beperking ervan.
Chris Aalberts doet onder de titel #Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land.
