Het is een eurofiele traditie tijdens de plenaire zittingen van het Europees Parlement in Straatsburg. De dinsdagochtend zit vol met persconferenties van de fractievoorzitters van groepen uit het Europees Parlement. Zo waren er afgelopen week vijf persconferenties: de leiders van christendemocraten, sociaaldemocraten, liberalen, groenen en socialisten spraken de verzamelde journalisten toe. Dit is een interessante gelegenheid om te zien hoe eurofiel Europees leiderschap eruit ziet. Of beter: waarom burgers deze fractievoorzitters – die niet bepaald onbelangrijk zijn – massaal niet zien staan. Het contrast met eurosceptische leiders kan niet groter zijn. Nigel Farage en Marine le Pen leiden beide eveneens een fractie in het Europees Parlement, maar zij zijn in tegenstelling tot hun eurofiele collega’s bij velen bekend en kunnen ook een aanzienlijke aanhang optrommelen. Van de leiders van eurofiele fracties in het Europees Parlement heeft niemand ooit gehoord, met uitzondering van Guy Verhofstadt. Waarom spreken die eurofiele fractieleiders niet aan? Is het omdat ze eurofiel zijn? Of zit het in iets anders?
Op charisma zijn deze eurofielen niet bepaald uitgekozen. Dat is vooral duidelijk bij de twee belangrijkste fractieleiders: Manfred Weber en Gianni Pittella. Zij leiden respectievelijk de christendemocraten en de sociaaldemocraten en die hebben samen een ruime meerderheid. De Duitse veertiger Manfred Weber lijkt het meest op een ambtenaar in een slecht zittend pak. Een man met een vriendelijk voorkomen, zoals je die op elke financiële afdeling van elk bedrijf of elke beleidsafdeling van de gemiddelde gemeente tegen kan komen.
Voor zijn sociaaldemocratische collega geldt dat eveneens: Gianni Pittella is een Italiaan van bijna zestig die de journalisten in Straatsburg in zijn moedertaal toespreekt. Hij kijkt nauwelijks de zaal in en leest streng alles voor wat er op zijn papiertje staat. Ook zijn Duitse collega Gabi Zimmer van Verenigd Links is niet in staat een glimlach op haar gezicht te toveren. Zij lijkt nog het meest op de strenge schooljuffrouw van de basisschool. Eurofiele fractieleiders worden niet gekozen om met charisma een breed publiek toe te spreken.
Als je dan toch een belangrijke functie hebt, kun je die gebruiken om thema’s op de agenda te zetten die jij belangrijk vindt, maar waar je achterban niet warm voor loopt. Dat is precies wat in het Europees Parlement gebeurt. Pittella gebruikt zijn persconferentie om te praten over Congo, waar het geweld tussen Hutu’s en Tutsi’s is opgelaaid en waar een genocide bezig is. De VN-missie in het gebied is niet toegerust om dit probleem op te lossen, meldt hij. Nobel van Pittella, maar hij kan in zijn rol niets voor de Congolezen doen. Zijn woorden zijn dus pure symboliek.
De leider van de Groenen, de Vlaming Philippe Lamberts praat vooral over endocrine-disruptors, een dossier waarbij hij de Europese Commissie verwijt alleen te kijken naar de belangen van het bedrijfsleven en niet naar die van de volksgezondheid. Lamberts heeft niet door dat hij met dit technisch-bureaucratische thema zijn toch al beperkte publiek uit het oog verliest. Behalve twee journalisten die over dit onderwerp vragen stellen, is de hele zaal afgehaakt. Eurofiele fractieleiders zijn meer met hun eigen agenda bezig dan met die van hun publiek.
Weber komt een kwartier lang met geen enkele citeerbare zin of interessante invalshoek. Die hebben journalisten natuurlijk wél nodig. Investeringen zijn “goed”, met “nationalistische retoriek” los je geen problemen op en over de opvolging van de Duitse president Joachim Gauck heeft Weber geen mening. Over migratie meldt hij dat “grenzen bewaakt moeten worden”, dat “bootvluchtelingen natuurlijk niet mogen verdrinken” en dat de EU-Turkije-deal goed is, maar niet zo goed dat deze ook voor andere landen kan gaan gelden. Wat een journalist hier voor nieuws uit moet halen, is een raadsel.
Het omgekeerde bestaat ook. Guy Verhofstadt komt met vele citeerbare zinnen. Zo meldt hij bijvoorbeeld dat er ruimte moet komen voor legale arbeidsmigratie omdat “er twee miljoen vacatures zijn in de EU”. Eurofiele fractieleiders hoeven ook niet na te denken of hun achterban het wel met ze eens is. Verhofstadt spreekt hier mede namens… de VVD.
Deze fractievoorzitters zitten niet op hun plek omdat ze charisma hebben, omdat ze de agenda van de burger verwoorden of omdat ze een mening verkondigen die lijkt op die van de eigen achterban. Ze zitten er vooral omdat ze het Europese spel goed meespelen. Voor eurosceptischer fractieleiders is dat waarschijnlijk precies andersom. Rara welke aanpak zouden burgers prefereren, vraag je je af.
Chris Aalberts doet onder de titel #Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land.
