Prof. dr. Herman Amersfoort, hoogleraar militaire geschiedenis en strategie aan de Faculteit Militaire Wetenschappen van de Nederlandse Defensie Academie (2006-2016), beschrijft in de Militaire Spectator van mei 2016 in het artikel Nederland, de weg kwijt hoe Task Force Uruzgan (TFU) in 2006 werd uitgezonden “uit politieke overwegingen, zonder dat daaraan een militaire strategie of een operatieplan ten grondslag lag.”
Zo er in Den Haag überhaupt al over (militaire) strategie werd nagedacht, liepen de meningen over wat strategie is, en wie het moet uitwerken sterk uiteen. Daarnaast schrijft Amersfoort: “Tot slot waren er, die uit politiek opportunisme een strategie liefst achterwege lieten. Zoiets verplichtte maar tot het stellen van doelen en dat zou, wanneer deze niet werden bereikt, de minister in politieke moeilijkheden brengen.”
Wat niet bij het politieke plaatje paste werd zelfs in de ban gedaan. Hoewel Amersfoort het niet zo direct schrijft lijkt het er sterk op dat ‘het concept counterinsurgency‘ tot 2008 in ‘de politieke ban’ ging omdat de missie aan het publiek was verkocht als wederopbouwmissie, en counterinsurgency tactieken onderdeel van vechtmissies kunnen zijn.
Amersfoort wijst in zijn analyse geen verantwoordelijke politieke partijen of politici aan die zich schuldig maakten aan een ban op het uitwerken of gebruik van militaire tactieken. Afgaande op wat Bert Koenders (PvdA) in 2007 bij Vrij Nederland meldt over het verloop van de TFU-missie valt er wel te speculeren.
“Ik heb altijd gezegd, en daar blijf ik achter staan, dat er soms offensieve militaire operaties moeten plaatsvinden. We moeten daarbij terughoudend zijn. Maar dat soort operaties zijn onderdeel van elke moderne vredesmissie. Daarnaast moet er op een intelligente manier aan opbouw worden gedaan. Ik zeg expres niet: wederopbouw, omdat er in Uruzgan helemaal niets was. Het is een van de armste provincies in een van de armste landen op aarde. We moeten daar vanaf nul beginnen.”
Was de counterinsurgency ban zo’n terughoudendheid? Los hiervan, dat er niets te wederopbouwen was, was voor velen vanaf het begin al helder. Toch verkocht ook de met de missie instemmende PvdA het als een wederopbouwmissie.
Kun je een strategie uitwerken als er door het ministerie van Financiën sloopplannen worden rondgestuurd in een ‘ombuigingslijst’ om het instrument ervan, de krijgsmacht, aanzienlijk verder te reduceren? Het gaat om een lijst voor departementen en politieke partijen om uit te shoppen (.pdf -Defensie vanaf pagina 33).
Hoewel de ombuigingslijst vermeldt dat de voorstellen niets zeggen ‘over de politieke wenselijkheid of haalbaarheid van de opgenomen maatregelen’ worden er regelmatig suggestieve ‘feiten’ vermeldt zonder enige onderbouwing. Zo kunnen bijvoorbeeld de KDC-10 tankvliegtuigen worden afgeschaft. Waar de opstellers van de lijst dit uit concluderen is een raadsel. Het handvol pantserhouwitsers dat de Landmacht nog rest kan eveneens worden afgestoten daar er ‘in de moderne oorlogsvoering minder behoefte is aan dit wapensysteem.’ Over welke moderne oorlogsvoering het gaat, of waarom er minder artillerie voor nodig is, wordt niet toegelicht.
De mensen in overheidsdienst bij Financiën ontvingen ook salaris voor het optekenen van de optie om de Landmacht zelf in zijn geheel af te schaffen, zodat op termijn structureel 850 miljoen valt te besparen. Zoiets als een verzekeringsadviseur die om uw zorgpremie te verminderen u de pil van Drion aanbiedt.
De redactie van de Militaire Spectator ging eveneens in op de ombuigingslijst van MinFin. Hun advies van opslag in plaats van afstoten van materieel snijdt zeker hout, maar een vlammend betoog over de absolute noodzaak van krijgsmachtonderdelen of materieel bleef vooralsnog achterwege.
Titelfoto: Carl von Clausewitz. Portret van Karl Wilhelm Wach (foto: wiki commons).
