Hij is één van de interessantste voetbalanalisten van Nederland: Pieter Zwart (23) is hoofdredacteur van Catenaccio, het voetbalblog vol tactische analyses, veelzeggende statistieken en andere goede verhalen. Zwart – tevens redacteur bij VI – behoort tot een groeiende groep voetballiefhebbers, die willen begrijpen en aan anderen uitleggen wat zich tactisch op het veld afspeelt. Niet alleen in blogs, maar ook via een medium als twitter.
Dit leidt tot soms verrassende inzichten: zo concludeerde Zwart aan de hand van statistieken dat Lionel Messi tijdens het WK in 2014 meer succesvolle tackles op z’n naam kon schrijven dan de Nederlandse zwoeger Dirk Kuyt. Bij de publieke omroep konden ze deze ontkrachting van een Hollandse mythe nauwelijks geloven. Het is sowieso interessant om te zien hoe ver de analyses van Zwart en diens collega’s vaak afstaan van de uitleg die de kijker krijgt voorgeschoteld in programma’s als Studio Voetbal of Studio France.
Tijdens het huidige EK in Frankrijk, dat vanavond afloopt, schoof Zwart ook regelmatig aan bij de online talkshow EK Daily.
Wat was dit voor toernooi?
“Het was het EK van het ‘nieuwe realisme’. Ploegen die zich aanpassen aan de tegenstander en die erin slagen om het spel van de andere teams te ontregelen waren succesvol. Terwijl landen die telkens vasthielden aan één speelstijl, zoals Spanje en België, eruit vlogen.”
Zelfs de Duitse coach Löw paste zijn ploeg aan, in de kwartfinale tegen Italië, en werd daarvoor in eigen land bekritiseerd. ‘Een wereldkampioen past zich nooit aan’, heette het.
“Die kritiek is dus niet terecht. Als je telkens in dezelfde opstelling speelt, zoals Spanje deed, dan weet de tegenstander alles van je en is het bijna onmogelijk om nog te verrassen. Spanje werd door Italië dan ook compleet afgetroefd. Iemand als Pep Guardiola speelde bij Bayern niet voor niets telkens in verschillende formaties. Courtois, de Belgische doelman, was vernietigend over zijn coach Wilmots: ‘We speelden twee keer hetzelfde systeem, tegen Italië en Wales, en liepen tegen dezelfde problemen aan.’
“Courtois is beter gewend, die speelde ondermeer bij Atletico onder Simeone. Als je jezelf onvoorspelbaar wilt maken en je tegenstander wilt verrassen, zul je in staat moeten zijn om je systeem aan te passen. Zeker met een landenploeg, die maar incidenteel bij elkaar komt, is het nauwelijks meer mogelijk om zo goed te zijn in één ding en daarin zo uit te blinken dat je van iedereen kunt winnen.”
A look at #GER counter-pressing Vs #ITA. Extremely difficult to play against. #GER #ITAhttps://t.co/k8SurykrGZ
— The Analysts Eye (@TheAnalysisVids) July 7, 2016
De finalist Frankrijk kan anderen verrassen?
“Ja. Coach Didier Deschamps van Frankrijk heeft bijna iedere wedstrijd gewisseld. Tegen IJsland zakte de ploeg meer in dan gebruikelijk, zodat ze op de counter konden spelen. In andere wedstrijden bracht hij aanvallende wissels, die succesvol waren. Ook tegen Duitsland varieerde de ploeg. Dit lijkt de toekomst van het landenvoetbal, maar je weet nooit: het gaat altijd in golfbewegingen.”
Hoe hoog was de kwaliteit?
“Niet erg hoog, maar dat komt ook doordat deze ploegen niet lang bij elkaar zijn waardoor er communicatief veel misgaat en er misverstanden ontstaan. Maar er waren tactisch wel interessante ontwikkelingen te zien. In bijna elke wedstrijd waren er wel fases waarin er oplossingen werden gevonden om door die verdedigingen heen te breken. De flexibiliteit van de Duite veldbezetting, bijvoorbeeld, was echt heel knap. Net als de aanvallende wissels van Frankrijk.”
Wie is speler van het toernooi?
“Goede vraag. Als Italië verder was gekomen was ik voor Bonucci gegaan omdat die niet alleen fantastisch kan verdedigen, maar ook in staat is om met een lange pass een aanvaller achter de verdediging van de tegenstander te zetten. Ook Boateng speelde een geweldig toernooi, maar die rare handsbal tegen Italië deed daar weer afbreuk aan. Griezmann en Payet zijn in enkele wedstrijden doorslaggevend geweest. En als Portugal de finale wint en Ronaldo scoort, dan is hij man van het toernooi.”
Wat was de beste wedstrijd?
“Ik denk Duitsland tegen Italië. Die was van hoog niveau, je zag twee teams die elkaar tot in de details kennen, die heel goed een tactisch plan uitvoerden en elkaar in een permanente houdgreep hielden. De vreemdste wedstrijd was ongetwijfeld Tsjechië tegen Kroatië, met dat vuurwerk-incident aan het eind. Toen raakten de spelers de kluts kwijt en kon Tsjechië, dat eigenlijk alleen maar was gekomen om leuk voetbal te spelen, alsnog langszij Kroatië komen. Trouwens, als Kroatië, dat een fantastisch middenveld heeft, niet in de verlenging van Portugal had verloren, had die ploeg zomaar in de finale kunnen staan.”
Had Oranje hier ver kunnen komen?
“Nee, dat denk ik niet. Tot de kwartfinale misschien. Als je ziet dat behalve IJsland de tegenstanders van Nederland uit de kwalificatie er al snel uitlagen, dan hadden we niet veel kunnen verwachten. Nederland moet zichzelf een spiegel voorhouden en erkennen dat we niet meer zo goed zijn als we denken. Tactisch en technisch behoren we niet meer tot de internationale top.”
Hoe komt dat?
“We kijken niet voldoende over de grens. In de Eredivisie proberen ze allemaal hetzelfde te spelen: 4-3-3 over de vleugels. Er is geen land ter wereld waar alle teams hetzelfde systeem spelen. En technisch is alleen Arjen Robben nog in staat om aanvallend een verdediging uit te spelen.”
Wat heeft Duitsland, dat niet eens zo lang geleden helemaal stil stond, beter gedaan?
“Die hebben de kennis en methodes, die in andere landen succesvol waren, overgenomen en geïmporteerd. En ze hebben een veel grotere vijver om uit te vissen. Nederland had dat ook kunnen doen, maar we halen die kennis gewoon niet. Als je kijkt naar het laatste rapport hier over van de KNVB, dan ligt het accent op fysieke en mentale weerbaarheid. Terwijl het zou moeten gaan over techniek en tactiek.
“Clubs als Ajax tijdens de Cruyff-revolutie, AZ en ook PSV zijn wel redelijk goed bezig in de jeugdopleiding en bij FC Groningen proberen ze nu een wetenschappelijker benadering in te voeren, maar daarvan is het weer de vraag of het financieel allemaal gaat lukken. Er zijn wel mensen binnen de KNVB die vooruit durven te denken, maar de top moet het ook willen. En het is de vraag of je met een technisch manager als Hans van Breukelen die vereiste innovatie in huis haalt. We moeten wel snel zijn want hoe langer we stilstaan des te groter wordt het gat met de anderen.”
Is het niet ook een taak van de analisten om die tekortkomingen aan te stippen? In Duitsland en Engeland zijn de analyses op tv veel tactischer dan in Nederland.
“Dat klopt. Bij Studio France zag ik wel een interessante aflevering met Raymond Verheijen en Co Adriaanse, die echt iets wisten over de spelers en de teams van Wales en Portugal en nog met die jongens hadden gewerkt. Maar ik hoorde dat ze het daar ook hadden over het haar van Ronaldo en over de vraag of hij homo is. Je kunt jezelf afvragen of dat de taak van de publieke omroep is.”
Titelfoto: ANP / AFP PHOTO / FRANCK FIFE
Foto Pieter Zwart: via Pieter Zwart
