Hoort u daar de krekels? Het is, net als vorig jaar, het oorverdovende geluid van het feestgedruis terwijl Nederland haar onafhankelijkheidsdag viert. Met alleen een monument in Zwitserland is het tekenen van de ‘Acte van Verlatinghe’ misschien wel een van de meest koeltjes ontvangen onafhankelijkheids-dagen ooit. Het heeft wellicht te maken met het feit dat we nog liever de bevrijding van de Fransen kregen, toen we de Oranjes geïnstalleerd kregen. Daardoor is er wél een monument voor de herstelling van onafhankelijkheid in 1813, in Den Haag, dat tenminste niet ook maar de gedachte aan een Republiek oproept.
De invloed van de Acte, of het Plakkaat, is volgens verschillende historici onmiskenbaar geweest. Ook buiten Nederland. Niet alleen was ons land het eerste land dat een officiële daad van erkenning deed ten opzichte van de Verenigde Staten, ónze onafhankelijkheidsverklaring is ook van invloed geweest op hun bekendere Amerikaanse papiertje. Zegt ook Barbara Tuchman, toch niet de minste historica.
“Nederland nam met de Tachtigjarige Oorlog afstand van de Spaanse overheersing en begon met de akte van verlatinghe voor zichzelf. Datzelfde zie je in Amerika”, zei museumdirecteur Wim Pijbes in 2014. Hij mocht president Obama destijds door het Rijksmuseum in Amsterdam loodsen.
Rijksarchivaris Berendse verklaarde in 2009 tegenover het ANP dat verschillende internationale wetenschappers, “een rechte lijn [zien] lopen tussen het Nederlandse Plakkaat en de Amerikaanse en Franse onafhankelijkheidsverklaringen”.
In Nederland is weinig dat ons herinnert aan de 26e juli, toen ‘de Nederlanden’ een statement maakten naar de Spaanse kroon. De ergernis in de Lage Landen was tot dan toe wel overduidelijk, maar strikt genomen werd er geen afstand genomen van de Koning. Met deze verklaring echter wel; onomwonden de troon van ons land als ‘verlaten’ bestempeld. Omdat de Spaanse koning volgend de ondertekenaars zijn plichten tegenover het volk hier had verzaakt moesten de Nederlanden nu hun eigen plan trekken.
Als artikelplaatje vindt u een reenactement van het innemen van Den Briel, vele jaren voor de Acte. Want dat vieren we dan weer wél. De tijd dat onze vaderlandslievende Helden het Spaanse juk langzaam oplichtten, en nonnen verkrachtten en priesters lynchten. Enfin, misschien moeten we inderdaad ook niet alles willen naspelen.
