“AH to Gay”, het staat er echt, op de polo’s van de Albert Heijn-medewerkers op Amsterdam CS. Ter gelegenheid van de Gay Pride hebben alle medewerkers geen blauwe, maar roze polo’s aan, inclusief een kleine woordspeling. Dit zijn geen polo’s op de dag van de homobotenparade, het is een actie die al twee weken voor het moment suprême wordt gestart. Of het de medewerkers veel interesseert, is niet helemaal duidelijk. Ze rennen net zo hard door de winkel als normaal met toetjes, broodjes en zakken chips. Echt vrolijk kijken doen ze niet.
De Albert Heijn anderhalve kilometer verder is ook maar druk met de Gay Pride. Hier hebben de medewerkers geen roze polo’s aangetrokken maar wordt de winkel de dag voor de botenparade versierd. Een medewerkster van rond de twintig probeert bij de zelfscankassa’s een slinger met papieren regenboogvlaggetjes op te hangen. Het wil niet erg lukken want de slinger valt twee keer op de grond. De beveiliger moet helpen. Dat het Gay Pride is, is de klanten van deze supermarkt al langer opgevallen want er hangt al dagen een groot roze doek met “Welkom bij Albert Heijn”.
Verderop in de winkel staat een vakkenvuller een roze mat uit te rollen. “De hele winkel wordt roze”, zegt hij tegen een jongen die staat te appen. Die meldt dat hij niet naar de Gay Pride gaat. Vorig jaar zat hij op een boot, maar hij heeft nu geen zin. Homoseksueel is hij niet, zegt de radar van uw verslaggever. De manager van de winkel staat ook te kijken. Dat er nogal wat artikelen niet in de schappen staan, deert hem niet. Er moet een roze mat uitgerold worden die zo dik is dat iemand straks zijn nek erover breekt. Vakken vullen, dat komt straks wel, als de hele winkel roze is.
Als docent vertel ik studenten jaarlijks over kwalitatief publieksonderzoek. Het idee van dit soort onderzoek is dat het niet vaststaat hoe informatie wordt “ontvangen” door de gebruiker. Om in roze sferen te blijven: als Gerard Joling en Gordon op televisie dubbelzinnige grapjes maken, is het niet duidelijk wat de kijker daarvan denkt. Bij dit soort publieksonderzoek moet je dat aan die kijkers gaan vragen. De veronderstelling is dat niet iedereen hetzelfde heeft gezien. In technische zin wel, maar in de praktijk niet.
Zo kun je kijkers tegenkomen die homo’s op televisie op zichzelf zien als iets emancipatoirs. Zij vinden het wellicht fantastisch dat homo’s publiekelijk over hun relatie kunnen praten of grappen mogen maken over anale seks. Andere kijkers zien in dezelfde beelden iets anders: zij vinden dit soort grappen vulgair en gaan denken dat homo’s viezerikken zijn die de hele dag alleen maar aan stijve mannelijke geslachtdelen denken. En zo bestaan er misschien wel tientallen andere interpretaties van precies dezelfde beelden.
De Gay Pride is niet meer wat het ooit was. Twintig jaar geleden was het een treurig schouwspel van een paar bootjes waar niemand op af kwam. Nu is het een dag die de toeristische kassa van Amsterdam hard laat rinkelen. Vroeger stonden er leernichten op een boot, nu zien we een boot van verzekeraar Ditzo die alleen op uiterst vage wijze refereert aan tolerantie. Het heeft inmiddels veel weg van wat in de provincie een bloemencorso zou zijn. Is dit emancipatoir nuttig?
We weten wel wat opiniemakers ervan denken. Maar de kijkers thuis of aan de gracht? Vooralsnog lijkt de boodschap oppervlakkig. Voor elke boot wordt geklapt, ook voor die van de PvdA, een partij waar momenteel vrijwel niemand warm voor loopt. Zien kijkers wel wie er staan? Wat vinden ze ervan dat de Rabobank meevaart? Kunnen ze zich dat een dag later überhaupt nog herinneren? Wat vertelt hen dit over de Rabobank? Wat zegt het dat de disschop de boel boycot? Heeft iemand door dat transgenders ook iets met de Gay Pride te maken hebben? Enzovoorts.
Daarom een voorstel aan de gemeente Amsterdam: doe eens kwalitatief publieksonderzoek naar de emancipatoire waarde van de Gay Pride. Vraag eens aan bezoekers wat ze zich van deze dag herinneren. Gaat dat verder dan dat het gezellig was? Wat vinden al die bezoekers van homo’s? Kennen ze homo’s? Is er een verband tussen de homo’s die ze in Amsterdam zien en die ze uit het dagelijks leven kennen? Of is er een verschil? Wat pikken ze op van zo’n dag? Is dit een feest van gelijkheid of is het eigenlijk nog steeds aapjes kijken?
Ik denk dat niemand op de resultaten van zo’n onderzoek zit te wachten. Rara waarom?
