Niet alleen in Europa gaat migratie samen met seksueel geweld. Weinig migrerende Afrikanen die de Middellandse Zee halen via de Noord-Afrikaanse belanden zonder verkracht en gemarteld te worden in Europa. Vooral Libië blijkt volgens recente rapporten van mensenrechtenorganisaties een waar Mekka voor de professionele verkrachter. Ondertussen werkt het EU-beleid als een extra incentive voor migranten om de gevaarlijke route te wagen. Een vreemde constructie die niet alleen niets aan het probleem verandert, maar ook nog eens extra onnodige ellende oplevert.
De situatie is erg goed te vergelijken met wat er in Mexico gebeurt met migranten uit Centraal Amerika. Die worden ook constant ontvoerd, verkracht en mishandeld door zowel officiële als onofficiële autoriteiten (zoals de drugsbendes die de dienst uitmaken in grote delen van Mexico). In dit soort transitlanden waarin law and order ontbreken worden migranten een handelswaar die uitgebuit worden door al het gespuis dat tevoorschijn komt wanneer de sociale orde uit elkaar valt. In Mexico noemen ze het de ‘cachuco’- (‘vies varken-‘) industrie en de Arabieren kijken echt niet positiever naar zwarte Afrikanen dan Mexicanen naar immigranten uit Midden Amerika.
Niet alleen de plaatselijke economie past zich aan de nieuwe situatie aan maar ook de migranten zelf. Aangezien veel vrouwen onderweg verkracht worden zijn anticonceptiepillen en -injecties populaire koopwaar. De mannen ontkomen er ook niet altijd aan. Een paar keer verkracht worden is nu een berekend risico, de prijs voor het bereiken van de eindbestemming. Het valt ook best mee als je het vergelijkt met met andere narigheid die je kan overkomen op de duizenden kilometers tellende trektocht naar het beloofde land waar ze aan de slag kunnen als schoonmaker of straatverkoper van zonnebrillen.
Overigens is mishandeling van Afrikanen geen nieuws, al jarenlang weten we waar ze in Noord-Afrika mee bezig zijn. In Marokko, Algerije, Tunesië en Egypte is het niet veel gezelliger, maar Libië is een extreem geval. Libië was de laatste rem die erop zat, sindsdien zijn er miljoenen migranten naar Europa gekomen. Dit jaar alleen al 266.000.
Het antwoord van de EU: Operatie Triton en Operatie Sofia. In de praktijk kunnen die niet veel meer dan dan het redden van migranten in hun lekkende bootjes om hen veilig aan kust te zetten op een Italiaans eiland. Het werkt ook nog eens voor geen meter. Britse rapporten in het parlement wijzen er op dat de operaties geen verschil maken in het aantal mensensmokkelaars en mogelijk zelfs contraproductief zijn.
Dit is deels te wijten aan het gezamenlijke budget van slechts 48 miljoen euro. Vergelijk het maar even met de kosten voor het NAVO-optreden ten behoeve van de islamisten die in 2011 tegen Gaddafi vochten. Die missie kostte per dag al miljarden dollars, en de resultaten zijn bekend.
Nu is de schade al aangericht en teruggaan naar de situatie van hiervoor is geen optie meer. De EU heeft een andere aanpak, namelijk het pompen van geld in maatregelen in de sturende landen in West-Afrika en in de Hoorn van Afrika. Het is maar de vraag hoe effectief het is om geld over te maken aan de corrupte en gewelddadige overheden waaraan mensen proberen te ontsnappen.
De VS probeert hetzelfde met de overheden in Latijns-Amerika, maar ook dat werkt niet echt. Aan de stroom mensen komt in ieder geval geen einde. De geboortecijfers in die landen liggen ver boven wat conflicten aanrichten aan doden terwijl het er niet beter op wordt. Kijk maar eens de situatie in naar Egypte (populatie: 90 miljoen). De rubberbootjesproducenten zijn er waarschijnlijk al op voorbereid.
In tegenstelling tot de eerdere missie om de Libische regering weg te bombarderen, zonder enig idee van de gevolgen, is er ditmaal bij de nationale overheden geen enkele wil om meer dan één schip bij te dragen aan de EU-missie. Dat terwijl er wel permanent een complete NAVO-vloot op standby staat in de Atlantische Oceaan tegenover een denkbeeldige Russische vijand en er elk jaar honderden miljoenen worden uitgegeven aan maritieme oefeningen.
Het is behoorlijk kortzichtig van nationale overheden die liever de interne landsgrenzen beveiligen dan de eerste line of defence, de zee. De totale Europese vloot is honderden schepen sterk. Die kunnen een heel groot gebied bestrijken terwijl één van de huidige problemen juist is dat de Frontex-vloot een zeer beperkt operatiegebied heet. Ook ‘kunnen’ de Europese schepen niet optreden in de vaarwateren van Libië zonder toestemming van een nauwelijks functionerende regering in Tripoli, want dat zou een schending van internationaal recht zijn. Ze kunnen die bootjes prima onderscheppen, maar niet terugbrengen naar het land van oorsprong. Vreemd, want je zou verwachten dat dezelfde mensen die een ‘no-fly zone’ vertaalden naar ‘het omverwerpen van het Gaddafi-regime’ hier wel een creatieve oplossing voor kunnen vinden. Net zo’n raar verhaal als dat ‘het terugzetten van migranten onethisch en onwettelijk’ zou zijn, terwijl we wel gewoon meebetalen aan de praktijken in martelkelders van de detentiecentra aldaar.
Wie op zee wordt opgepikt, krijgt een ritje naar Italië. Wie niet niet de zee op gaat of terugkeert, blijft in Libië en kan rekenen op een nieuwe ronde mishandelingen en martelingen. Dat geeft natuurlijk alleen maar incentive voor risicovol gedrag en het wagen van de oversteek. All or nothing.
Misschien is dit een probleem dat alleen aangepakt kan worden door internationale wetgeving aan de kant te leggen. Aan het geweld tegen vluchtelingen in Afrika kunnen wij in ieder geval heel weinig doen. Ook als we per direct alle hulp aan Libische autoriteiten zouden stopzetten en zelfs als ze ineens wél lief doen tegen de Afrikaanse vluchtelingen.
De rest van de route is nog steeds duizenden kilometers door Mad Max-land waarin corrupte agenten, milities en criminele bendes overal op de loer liggen, en de problemen van Afrika zijn niet zomaar even opgelost. De enige beschikbare optie om een eventueel einde te maken aan de stroom migranten, met hun best bewonderenswaardige VOC-mentaliteit, is door de route fysiek onmogelijk te maken.
