Aanstaande vrijdag start politiek verslaggever Chris Aalberts een nieuwe crowdfundingactie vanwege de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Maar eerst een drieluik over zijn ervaringen met zijn crowdfundingactie van vorig jaar. Vandaag vraag 1: is crowdfunding een financieringsbron voor journalistiek?
“Is dat nou wel een goed idee?” vroeg uw verslaggever zich meteen af. De hoofdredacteur van deze website had vorig jaar het plan opgevat te gaan crowdfunden. Het was de bedoeling geld in te zamelen voor Arnold Karskens, Wierd Duk en ondergetekende. “Wie zou daar nou zin in hebben?” vroeg uw verslaggever zich af, maar hij wilde geen spelbreker zijn. Bij ThePostOnline werd fors bezuinigd en er moest toch ergens geld vandaan komen. En zo kwam er een crowdfundingactie waar uw verslaggever eigenlijk weinig vertrouwen in had.
Een jaar eerder was uw verslaggever weleens bij een bijeenkomst geweest van Yournalism, een net opgestart platform van wat jongelui om journalistiek te gaan crowdfunden. Ze waren niet de eerste: er was al een ander platform voor journalistieke crowdfunding – Nieuwspost – gestart, maar die website functioneerde inmiddels niet meer. Nieuwe projecten stonden er in ieder geval niet op. Een veeg teken, zo dacht uw verslaggever, die zijn twijfels meteen op tafel legde. Is crowdfunding überhaupt een financieringsbron voor journalistiek?
Bij Yournalism blaakte men van zelfvertrouwen. Uw verslaggever was de spelbreker: mensen willen sowieso niet betalen voor journalistiek, crowdfunding werkt alleen voor bekende namen en het levert bovendien simpelweg te weinig op, was zijn gedachte. Maar toen onze hoofdredacteur een jaar later aandrong om aan crowdfunding te gaan doen wilde uw verslaggever geen nee meer zeggen. En het liep anders dan uw verslaggever had verwacht: de drie projecten van ThePostOnline slaagden, Yournalism bestaat niet meer en uw verslaggever begint vrijdag een nieuwe actie.
Kijk om je heen en je ziet hoe slecht het met de journalistiek gaat. Krantenoplages dalen, opiniebladen verlagen hun frequentie en bijna alle online-only initiatieven hebben het moeilijk. Van de online kiosken waar je losse artikelen kunt kopen is alleen Blendle over en of het echt goed met hen gaat is de vraag, ondanks al het PR-geweld. Nieuwe titels als Jalta lijken een mislukking en sommige websites lijken weliswaar succesvol en staan vol content, maar dat is meestal human interest (zie bijvoorbeeld Vice) of het is simpelweg contentmarketing.
De belangrijkste journalistieke websites zijn vooralsnog die van kranten, radio en televisie. Online-only media die zelf met echte journalistiek aan de gang gaan zijn nog steeds schaars. Het rare is: ondanks de enorme behoefte aan nieuwe financieringsbronnen werd crowdfunding nooit populair. Het werd zelfs nauwelijks geprobeerd. ThePostOnline had drie succesvolle acties, om nog maar te zwijgen over hét voorbeeld op het hele Westelijke halfrond: De Correspondent. Hoewel dit strikt genomen de voorverkoop van abonnementen betrof en geen donaties of investeringen, heeft De Correspondent zeker wel aandacht voor het fenomeen crowdfunding opgeleverd.
Meer journalistieke crowdfundingcampagnes leverde het allemaal niet op, terwijl het wel degelijk een financieringsbron kan zijn. In het bedrijfsleven bestaan twee varianten: bij de ene investeren consumenten in een product of dienst en krijgen hun geld later met rendement terug. Als het goed gaat natuurlijk. Deze variant ligt bij de journalistiek niet erg voor de hand omdat er nauwelijks iets te verdienen valt. De tweede variant is dus veel belangrijker: donaties. Potentiële donateurs moeten worden aangesproken op hun gevoel iets goeds te doen voor de samenleving.
Journalistiek als goed doel dus. Het verlangen dat bepaalde verhalen eindelijk eens geschreven worden zou de drijfveer achter crowdfunding moeten zijn, zoals de jongelui van Yournalism twee jaar geleden al dachten. En ze hadden gelijk: er zijn verhalen die niet geschreven worden als het publiek er niet zelf voor doneert. Crowdfunding is een manier om erachter te komen voor welke thema’s belangstelling bestaat. Het is zeker geen financieringsmodel waarmee je je lezers elke week opnieuw kunt lastig vallen, maar af en toe is een actie alleszins haalbaar.
Het gebrek aan journalistieke crowdfundingcampagnes toont dan ook vooral aan dat de Nederlandse online journalistiek maar weinig ondernemend is. Want wat doe je nu eigenlijk bij crowdfunding? Je bereidt een idee voor, je schrijft er een wervende tekst bij, zoekt een platform uit en brengt je project onder de aandacht. Dat laatste komt neer op stukken schrijven, e-mailen en twitteren. Het ergste wat je kan overkomen is dat je het einddoel niet haalt. Dat journalisten deze kans massaal links laten liggen, is veelzeggend.
Chris Aalberts is komend half jaar de verkiezingsverslaggever van ThePostOnline. Ook deze journalistiek kost geld. Vanaf vrijdag kunt u doneren voor dit nieuwe project.
