Volgende week start politiek verslaggever Chris Aalberts een nieuwe crowdfundingactie vanwege de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Maar eerst zijn ervaringen met zijn crowdfundingactie van vorig jaar. Vandaag vraag 3: kunnen journalisten leven van crowdfunding?
We zagen de afgelopen dagen dat scepsis over crowdfunding overdreven is. Dat geldt ook voor het idee dat het bij crowdfunding gaat om het intensief betrekken van en op de hoogte houden van een community van trouwe fans. Daarbij komen we bij de derde vraag die crowdfunding oproept: wat levert het de betrokken journalist eigenlijk op? Kan een journalist in een tijd waarin lezers niet of nauwelijks voor journalistiek betalen, rondkomen van dit soort donaties? Levert het voldoende op om je huur en rekeningen van te betalen?
Het grootste probleem ligt voor de hand: een vast salaris kan crowdfunding per definitie niet opleveren. Zelfs als crowdfunding enorme bedragen oplevert waarvan een journalist kan leven, blijven het onzekere inkomsten. Als men deze maand voldoende doneert, wil dat niet zeggen dat dat volgende maand weer zo is. Een nieuw initiatief als Do Nxt probeert dat op te lossen door donateurs maandelijks een vast bedrag te laten doneren. De journalist is met crowdfunding niet in staat financieel ver vooruit te kijken. Maar dat geldt voor alle freelance journalisten.
Wat levert crowdfunding op? Een rekenvoorbeeld van de campagne van uw verslaggever van afgelopen jaar. Er werd 5.295 euro opgehaald. Forum voor Democratie doneerde separaat 250 euro. Dit geld is niet allemaal voor uw verslaggever. Van de 5.295 euro gaat tien procent naar het crowdfundingplatform om de technische en administratieve kosten te dekken. Er bleef dus in totaal een slordige 4.700 euro over om het Brussel-project te financieren.
Dit is niet het bedrag waarvan uw verslaggever zijn huur kon betalen. Eerst gaan alle kosten van het project eraf. Die bedroegen 3.332,97 euro. Dit waren 23 treinreizen naar Brussel en een naar Straatsburg, inclusief hotelovernachtingen. Eigenlijk waren de kosten hoger. Een tweede reis naar Straatsburg werd betaald door het Voorlichtingsbureau van het Europees Parlement in Den Haag. De kosten hadden dus nog zo’n 500 euro hoger kunnen liggen.
Er bleef dus een globale 1.500 euro over. “Die heb ik opgevat als honorarium”, meldde uw verslaggever aan zijn donateurs. Maar eigenlijk klopt dat niet. Er zitten twee adders onder het gras: ten eerste zijn alle incidentele kosten niet meegerekend. De horeca-kosten in Brussel zijn hoog, maar onder het motto “eten moet je altijd” heeft uw verslaggever die niet geadministreerd. Dit is expliciet in tegenspraak met hoe de hele wereld in Brussel zelf – en elders – kosten declareert. Indien deze kosten worden meegenomen, levert dat zeker een halvering van het honorarium op.
Maar de tweede adder onder het gras is ernstiger. De inkomsten via crowdfunding worden gewoon aangeslagen voor de inkomstenbelasting. Dus je zou kunnen zeggen dat de aan mij uitgekeerde 5.000 euro voor een derde naar de fiscus moet gaan. Nu kunnen we de kosten aftrekken voor de belasting, maar dan gaat er dus van de resterende 1500 euro nog steeds 500 richting de Belastingdienst. In combinatie met de horeca draaide het project van afgelopen jaar dus ongeveer quitte.
De vraag is of dit altijd zo is. Arnold Karskens haalde vorig jaar met ThePostOnline veel meer geld op en hij zou bij gelijke kosten veel meer geld over hebben gehouden. Geen enkel crowdfundingplatform doet een uitspraak over wat je als honorarium mag rekenen. Bij freelance opdrachten is het gebruikelijk uit te gaan van een tarief per woord. Een heel laag tarief bij oude media is 33 cent per woord. Iedereen vindt dat een journalist daar niet van rond kan komen. In dit geval ligt het woordtarief feitelijk (veel) lager. Welke berekening je ook maakt, met crowdfunding lukt het niet om een redelijk salaris te verwerven.
Werd uw verslaggever dan niets beter van de crowdfundingactie van vorig jaar? Zeker wel: zonder crowdfunding had hij zich moeten laten leiden door de kosten, was hij geheel afhankelijk geweest van subsidies en was zijn tijd in Brussel geminimaliseerd. Door de crowdfunding kon uw verslaggever gaan en staan waar hij wilde en had hij alle tijd Brussel te doorgronden. Hij moest er wel een baan naast houden, maar zonder crowdfunding was hij nooit in Brussel geweest en was er geen enkel stuk over Brussel verschenen. Laat staan op zo’n onafhankelijke manier.
Tijd om dus weer aan crowdfunding te doen. Doneert u morgen ook?
Chris Aalberts is komend half jaar de verkiezingsverslaggever van ThePostOnline. Ook deze journalistiek kost geld. Vanaf morgen kunt u doneren voor dit nieuwe project. @chrisiserbij
