Populisme, dat is iets verschrikkelijks. Dat vindt in ieder geval D66 in haar verkiezingsprogramma. Daarom wil D66 het populisme de komende tijd verder bestrijden. Afgelopen vrijdag presenteerde de partij haar conceptprogramma in Den Haag en deze week houdt de verkiezingsprogrammacommissie dagelijks een bijeenkomst waarbij leden in gesprek kunnen over twee zaken: de “tone of voice” en “de grote lijnen”.
Deze bijeenkomsten gaan dus niet over de details van het programma. Dat is maar beter ook, want het boekwerk bestaat uit 236 pagina’s en op de Amsterdamse bijeenkomst van afgelopen maandag melden meerdere leden het programma niet of maar deels te hebben gelezen. Zelfs het lezen van de “rode draden” neemt veel tijd in beslag. Zo komen we direct op de eerste conclusie van deze avond: te lange programma’s zijn niet alleen ongeschikt voor burgers, maar ook voor partijleden. Ze zijn vooral goed voor de partijleiding.
De belangstelling is deze avond groot: er zijn ruim zeventig mensen aanwezig en zelfs na het regelen van meer stoelen moeten een aantal mensen staan. In De Brakke Grond wordt het programma op hoofdlijnen besproken door drie personen: Marty, Annet en Ingrid. Annet is een deftige dame van achterin de vijftig en voorzitter was van de commissie. Ingrid is wethouder in Den Haag en oud-partijvoorzitter. Zij weet erg veel van onderwijs, want dat zit in haar portefeuille, krijgen we te horen. Wat Marty precies weet of kan wordt niet verteld, maar hij praat in gladde consultant-taal.
Steeds wordt een deel van het programma op hoofdlijnen voorgedragen aan de hand van wat bullets, waarna de leden vragen mogen stellen. Opschieten doet dit proces niet: de eerste twee thema’s nemen zoveel tijd in beslag dat de leden naar ademt happen als er nog vijf andere thema’s op de agenda blijken te staan. Die worden uiteindelijk afgeraffeld. Echte kritiek komt daar niet op, want na ruim anderhalf uur beginnen de achterste rijen leeg te raken en willen ook anderen wel naar huis. Voor echte amendementen moet men toch op het partijcongres zijn.
#D66 pic.twitter.com/ifPXQYU9F0
— Chris is erbij (@ChrisIsErbij) August 29, 2016
Hoe het programma van D66 zo dik is geworden, blijkt als Marty het proces uitlegt. Er is al sinds 2014 een proces gaande met allerlei werkgroepen. In het kader van “Agenda 2020” zijn er ook allerlei bijeenkomsten geweest. Het programma is min of meer het resultaat van dit proces. Volgens Marty staan “heldere keuzes” centraal en zullen de verkiezingen gaan over “identiteit”. Juist dáár moet D66 dus een helder verhaal over hebben. De “hart-kant” moet duidelijk in het programma zitten, meldt hij.
De kernwaarden van D66 worden geprojecteerd op een slide van twintig regels kleine letters zonder alineavoering. Allerlei ambities hebben een plaats in het programma gekregen, leren we van Marty. Het zou moeten gaan om “kansengelijkheid”, “verduurzaming” en “samen sterker”. Er moeten “toekomstvaste keuzes” worden gemaakt. D66 wilde weten: “wat voelen we nou waar we ons op moeten richten?” legt Marty op uiterst serieuze toon uit. Er moet ook een “blik naar buiten” uit het programma opstijgen want “D66 is tegen populisme!”
Verkiezingsprogrammacommissievoorzitster Annet geeft nog een extra reflectie op het programma: “de wereld wordt steeds volatieler”, weet ze. Annet denkt dat dit mensen bang maakt en dat dit tot “tweedeling” leidt. Dit is een tweedeling tussen “mensen die met de veranderingen kunnen omgaan en de mensen die er bang van worden.” Dit levert allemaal steeds meer populisme op en dat is slecht. Annet spreekt de ambitie uit dat D66 het populisme met dit programma gaat “voorkomen”.
Dan volgt een lange avond met heel veel voorstellen. Leden hebben echter een voorkeur voor details. “Het verband tussen onderwerp […] en […]” ontbreekt, horen we telkens en allerlei kwesties zouden verder benadrukt of uitgewerkt moeten worden. De commissie heeft het zichtbaar moeilijk met de feedback. De leden geven vaak als antwoord dat ze het wel eens zijn met het commentaar, maar dat het er eigenlijk al in staat. Zie hier de functie van een veel te lang programma: niemand behalve de commissie heeft enig overzicht wat de inhoud (niet) is. Als de commissie zegt dat een punt al genoemd wordt, kan niemand dat snel even controleren.
De chaotische woordenbrij van 236 pagina’s wordt aan het einde van de avond goed voelbaar. “De gemeenten kunnen de decentralisaties helemaal niet aan”, meldt Ingrid en dus moet er “opgeschaald” worden, desnoods gedwongen. De bestaande vrijwillige gemeentefusies zijn haar een doorn in het oog. In de toekomstvisie van de commissie blijven alleen het Rijk en de gemeente over. Er zijn in de toekomst bijvoorbeeld maar “twee gemeenten in een huidige provincie”, dus de provincies kunnen dan vervallen. Er blijven in deze visie zo’n vijftig gemeenten over. Ingrid – Haags wethouder – praat alsof ze binnenkort de Haagse buurgemeenten al kan gaan inlijven.
Langzaam ontwaakt de zaal. De vraag die opspeelt luidt: “waarom is het door de strot duwen van fusies D66?” Ingrid antwoordt geïrriteerd: “we moeten durven kiezen voor grotere gemeenten”. In Goes zit géén kracht, weet ze te melden. Zo zien we nog op een tweede manier het nut van een extreem dik programma: de door D66 aangeleverde woordenbrij is zo overvloedig dat leden voorstellen waarmee ze het oneens zijn gemakkelijk over het hoofd zien. Bovendien is het superveel werk al die voorstellen op het partijcongres weg te amenderen.
Maar bij het voorstel over gedwongen gemeentefusies heeft D66 alvast bakzeil gehaald. Een vrouw zegt na afloop: “dat plan wordt zeker geamendeerd op het congres.”
Chris Aalberts is dit half jaar de verkiezingsverslaggever van ThePostOnline. Deze verslaggeving is gratis voor u te lezen, maar kost wel geld. Daarom loopt er een crowdfundingactie. Je donatie wordt zeer op prijs gesteld. Doneer nu.
