De waarde en de betekenis van de relatie tussen vrouw en man in het huwelijk kunnen niet genoeg worden benadrukt. Die relatie legt niet alleen de basis voor de opvoeding van kinderen tot verantwoordelijke volwassenen, maar legt ook het fundament voor verbondenheid en solidariteit in de samenleving. Daarom is het groot aantal scheidingen een ramp voor de westerse beschaving. In deze tekst wordt verder uitgelegd waarom. Tevens wordt aangegeven waarom stabiele huwelijken noodzakelijk zijn voor de kracht van een samenleving. Stabiele huwelijken bouwen de weerstand op tegen de overheersing van culturen en religies die ons vreemd zijn en tegen mensen die ons haten.
In dit eerste deel wordt een analyse gemaakt van de huwelijksrelatie, waarin het onderscheid met de paarvorming tussen dieren en het verschil met de gewone sociale relaties worden verklaard. Daarna zal de betekenis van de gehechtheid tussen vrouw en man in het huwelijk nader worden toegelicht. In de derde bijdrage worden deze inzichten geëxtrapoleerd naar de verbondenheid tussen de mensen in de natiestaat. Deze verbondenheid versterkt de identiteit van een volk en verenigt de burgers in het verweer tegen al wat vijandig staat tegenover onze westerse beschaving. Een normaal en natuurlijk gezins- en familieleven is het beste wapen tegen de monsters die de moderniteit heeft gebaard.
In tegenstelling tot wat velen denken is het niet de liefde die het wezen uitmaakt van de huwelijksrelatie. Liefde tussen twee mensen kan ophouden en de wil om met elkaar samen te leven is wispelturig. De liefde is geen basis voor een duurzame relatie. Als er tegenwoordig zoveel scheidingen zijn, dan komt dit ondermeer doordat de huwelijksrelatie louter wordt gezien als een liefdesrelatie. Houdt de liefde op, dan is er geen reden meer om bij elkaar te blijven.
De echte huwelijksrelatie is een ethische relatie. Dit wil zeggen dat in die relatie de ander wordt gezien als deel van mijzelf waarvoor ik verantwoordelijk ben. De ander is dus niet zomaar een andere en ook niet iemand met wie ik een bijzondere relatie heb. Neen, de relatie met de ander in het huwelijk is dezelfde als de relatie tot mijzelf. De ander is als het ware het centrum van mijn ego. Hier is sprake van eenheid in gescheidenheid. Het vrouwelijke en mannelijke worden één, zowel lichamelijk als geestelijk. Er is een paradoxale spanning tussen twee mensen met elk een eigen lichaam en een eigen bewustzijn, die tegelijkertijd lichamelijke en geestelijke eenheid nastreven.
Biologisch gezien wordt de relatie tussen man en vrouw verklaard vanuit de driften en de voortplanting voor het behoud van de soort. Sociaal gezien is die relatie bedoeld om de wederzijdse behoeften te bevredigen, zoals de behoefte aan warmte, veiligheid en status. De biologische verklaring geldt ook voor de paarvorming tussen dieren. De sociale verklaring betekent dat de huwelijksrelatie niet wezenlijk verschilt van andere sociale relaties. Deze laatste relaties zijn gebaseerd op het welbegrepen wederzijds eigenbelang. Zodra de ander te weinig oplevert voor het eigenbelang, wordt de relatie verbroken. Sociale relaties zijn economische relaties waarin de mensen niet veel anders worden gezien dan als verhandelbare dingen.
De huwelijksrelatie is echter in de eerste plaats een ethisch project. In het huwelijk delen man en vrouw hun lichamelijke identiteit en hun bewustzijn. Hun relatie is niet zomaar een relatie tussen individuen, want die laatste relatie is een relatie tussen wat aan elkaar uitwendig is. In de huwelijksrelatie is de vrouw niet zomaar een ander met wie de man zich zeer verbonden of nabij voelt. De ander wordt niet gezien als ‘anders dan mijzelf’, maar complementair aan mijzelf. In die complementariteit worden beiden echt mens.
In gewone mensentaal: in de huwelijksrelatie verschillen we van dieren en we behandelen elkaar niet als verhandelbare dingen omdat we leven voor en met elkaar. We delen lief en leed en alleen de dood kan ons scheiden. Zodra we scheiden vóór de dood is onze relatie niet veel meer geweest dan een biologische of een economische relatie. Onze menselijkheid raken we hierdoor kwijt. We verschillen dan namelijk niet van dieren en van verhandelbare dingen.
Het groot aantal echtscheidingen dat deze tijd kenmerkt vloeit voort uit een gebrek aan ethiek. Dat komt door de ontkerkelijking, door het modelgedrag van de nieuwe goden (lees: idolen) en door de alles overheersende invloed van economische belangen. Het huwelijk is een product geworden, ter consumptie, en onderhevig aan de mentaliteit van de wegwerpmaatschappij. Het is alsof de economie ook de intimiteit van de huwelijksrelatie heeft aangetast. Maar ook als het huwelijk puur en alleen gevestigd is op de liefde voor elkaar, ontbreekt de kracht voor duurzaamheid.
De vraag rijst of het huwelijk niet op een sterkere manier institutioneel moet worden bevestigd. Hierdoor zou het ethische aspect van deze relatie vanaf de aanvang bekrachtigd kunnen worden. In een nabij verleden was echtscheiding vrijwel onmogelijk. Er heerste een groot taboe op met als gevolg dat de meeste echtparen bij elkaar bleven. Maar is het uiteindelijk niet de mens zelf die in vrijheid moet beslissen welke relatie hij met de ander aangaat? Om beide aspecten met elkaar te verzoenen moeten in de samenleving de mensen geïnspireerd worden via het gedrag van de leiders en een grondwet waarin de ethische principes waarop onze beschaving berust de kern van uitmaken. Ik geloof niet in een verbod op echtscheiding, maar in de kracht van inspirerende voortrekkers.
We zijn in een vicieuze cirkel terecht gekomen. Kinderen van gescheiden ouders zullen later als volwassenen ook vaker scheiden. Een stabiel huwelijk is het beste voorbeeld voor de kinderen om later als huwelijkspartner een ethische relatie aan te gaan. Ook voorlichting kan belangrijk zijn. Nu beperken de opvoeders zich te vaak tot seksuele voorlichting. Worden de adolescenten genoeg bewust gemaakt van de ernst van de relatie tussen vrouw en man: tot de dood hen scheidt, onvoorwaardelijk, in lief en leed? Wie op veertienjarige leeftijd de intimiteit met een ander opzoekt, moet beseffen dat hier een relatie begint die zeventig jaar zal duren.
Die relatie is geen spelletje, maar legt een ethische verplichting op. In de opvoeding en in het onderwijs moet aandacht worden besteed aan de ethiek rondom de huwelijksrelatie. Het gaat trouwens om een wijsheid die de mensheid al duizenden jaren heeft geïnspireerd. Zowel in het openbaar als in het confessioneel onderwijs zou in onze Europese scholen bijbelexegese een centrale plaats moeten krijgen. Niet om een geloof op te dringen, maar om onze jeugd de toegang te verschaffen tot een wijsheid die de menselijke kennis overstijgt en voorwaarde is voor menselijkheid.
