Augustinus definieerde ooit een roversbende als ‘een groep mensen waar de leider beslist, iedereen solidair moet zijn en waar de buit naar afspraak verdeeld wordt’. De vergelijking met een staat (of rijk, in het geval van Augustinus) was snel gemaakt. Nog steeds is het de vraag waar een bende begint, een staat eindigt en waaraan we het verschil tussen beiden kunnen waarnemen.
Wat Augustinus echter nooit kon vermoeden was dat deze vergelijking niet alleen op materiële zaken maar ook op organen van toepassing zou worden. Kwalijk nemen we hem dat niet. Het zou in de 4e eeuw een enorme hoeveelheid fantasie vereisen orgaantransplantatie te bevroeden.
Nu ligt daar dan ook de crux. Juist datgene wat we niet kunnen bevroeden is het probleem wanneer we een opt-out systeem hanteren en de staat de facto eigenaar van onze organen maken. Hebben we als maatschappij wel voor ogen wat de ethische consequenties zijn van deze beslissing? Voorstanders zullen wijzen op het praktische voordeel en solidariteit. Daarmee ontsnappen ze nauwelijks aan het dogma van de bendeleider, die weet immers wel wat goed voor u is en handelt zogenaamd in het belang van alle leden.
Hebben wij als bendeleden echter wel door wat we afgegeven hebben aan onze leider? Wie zegt ons dat de leider in de toekomst niet besluit dat het geheel er bij gebaat is wanneer de organen van het nieuwste lid gebruikt worden om de zijne te vervangen? Wie behoedt ons voor nu bizar klinkende scenario’s waarbij klonen en stamcelonderzoek het mogelijk maken individuen te creëren enkel met het doel organen te oogsten? En waarom zou de leider geen organen verkopen om zijn schulden af te lossen?
Natuurlijk, op het eerste gezicht klinken deze toekomstbeelden alsof ze zo uit het script van een slechte jaren ’70 horrorfilm zijn gekopieerd. Maar dat het onvoorstelbaar is maakt het potentiële gevaar niet minder. Een korte blik op de geschiedenis van de eugenetica rechtvaardigt een gezonde portie wantrouwen (en dan druk ik me nog zacht uit).
Een systeem waarbij het individu altijd de eerste eigenaar van zijn organen is zou recht doen aan zekere voorzichtigheid. Laten we – in de sfeer van futuristische jaren ’70 films – het adagium van mr. Spock uit Star Trek volgen: “The need of the many outweighs the need of the few“.
Laten we het zelfbeschikkingsrecht en het eigendom van ons lichaam van ons allen niet offeren voor de behoefte van enkelen. Hoe goed bedoeld en begrijpelijk dat ook mag zijn.
Lees ons dossier D66-orgaandonatie.
