De Duitse wijnwetgeving is nog altijd een warboel. Zo’n 200 wijnboeren vinden dat zij de enige grand crus ( Grosses Gewächs) van het land leveren. Wil dat zeggen dat die andere paar duizend de tent beter kunnen sluiten? Verre van dat. Daar zitten wijnboeren bij die internationaal een topreputatie hebben en de hoogste onderscheidingen in hun proeflokalen hebben hangen. Dus wordt het de hoogste tijd dat er eens duidelijkheid komt in de wijnclassificatie, die voor gewone consumenten al te lang schimmig is gebleven. Daarom nog eens een stand van zaken.
Duitse wijnboeren, heb ik dezer dagen opnieuw ervaren, willen vooral niet op elkaar lijken. Niet met hun wijnflessen en al helemaal niet met hun etiketten en gebezigde teksten. Sinds de jaren zeventig hebben ze kans gezien de wijnwetgeving nationaal en per Bundesland zo ingewikkeld te maken dat je al een gevorderde ‘wijnweter’ moet zijn om er iets van te snappen. De dwaalwegen zijn bijna ondoorgrondelijk, al beweren wegbereiders naar betere tijden nog zo luidruchtig het tegendeel. Zelfs Duitse wijndrinkers gaat het wijdvertakte en gevarieerde classificatiesysteem ver boven de pet. Brussel roept al jaren dat vereenvoudiging van de wijnwetgeving de handel vergemakkelijkt. Maar noch in Frankrijk of Italië, noch in de Bondsrepubliek heeft dat tot nog toe veel uitgehaald. Van die drie landen kent Duitsland met stip de meest gecompliceerde wijnregels. Wat er op etiketten wel en niet mag is tot in elke regio strikt gereglementeerd. Dat maakt het lang niet overal op dezelfde manier mogelijk kwalitatief onderscheid vast te stellen.
Om te beginnen kennen we de klassering naar mostgewicht (Öchsle). Een vreemde maatstaf die een rangorde naar zoetheidsgraad aangeeft, maar niets zegt over de kwaliteit binnen elke predikaats-trede na Qualitätswein: Kabinett, Spätlese, Auslese, Beerenauslese, Trockenbeerenauslese en Eiswein. Dat de deugdelijkheidsinflatie sinds de invoering van dit systeem stevig heeft huisgehouden, weet iedereen die daar enige ervaring mee heeft. Tussentijds heeft het Duitse wijninstituut (DWI) pogingen gedaan om de wijnmarkt voor de consument wat doorzichtiger te maken. Resultaat: de Classic- en Selection-lijn.
Het eerste begrip staat voor droog van een bepaalde smaakrichting en het tweede voor de wat betere, lees duurdere, wijnen. Op de etiketten kwamen we toen ook al de termen Einzellage, Grosslage en Bereich tegen. Aanduidingen die duidelijk moesten maken of de wijn van een specifieke wijngaard (single vineyard) kwam of van een zee aan wijngaarden met een hoge opbrengst per hectare. En of dat nog niet genoeg was vonden Riesling-boeren aan de Moezel dat ze binnen de Bernkasteler Ring ook nog aan andere specifieke voorwaarden moesten voldoen. Daar zijn de laatste jaren de beschermers van de Steillagen nog bij gekomen, die zelfs ‘Rettungsweine’ in de fles doen om daarmee aan te geven dat ze dode en verlaten wingerds weer tot leven willen wekken.
Tot in de jaren negentig werden Duitse wijnen al snel afgedaan als ‘zoethouders’. Waarna er in het land zelf een stroming ontstond die wijnen van een (zoete) late oogst ‘droog’ in de fles liet om ‘gevorderde’ wijndrinkers en zoetverguizers te gerieven. Kortom: het werd tijd dat er Wijnwijzen opstonden die meer orde in de chaos zouden kunnen brengen. Die hadden zich sinds 1984 al verenigd in het Verband Deutscher Prädikatsweingüter (VDP). En vanaf de eeuwwisseling zijn ze het al bestaande, eigen classificatiesysteem stap voor stap gaan verfijnen. Dat betekende overigens niet dat het oude Öchsle-stelsel werd afgeschaft. Naast de bestaande VDP-classificatie suddert het gewoon door. Voor de meeste Duitse wijnbedrijven is dat nog steeds het enige referentiekader.
De VDP werkt nu met Gutswein (basis), Ortswein (vgl. villages), Erste Lage (vgl. premier cru) en Grosse Lage (vgl grand cru). Maar daarbinnen figureren weer allerlei wijnstijlen, die dan uitsluiten dat VDP-wijnen van hetzelfde druivenras standaard-karakteristieken hebben. Bovendien smaakt een wijn van een Grosse Lage niet per definitie beter dan een wijn van een niveau daaronder.
Nu wil de actualiteit dat het VDP-systeem nog in de pubertijd verkeert. Niettemin biedt het in ieder geval meer duidelijkheid, met een geleidelijk stijgende graad van acceptatie. Desondanks blijft de wijnconsument in verwarring. Zo staat de Grosse Lage van de VDP, het topniveau gebaseerd op terroir en beperkte opbrengst, lijnrecht tegenover de Grosslage (massaproductie). Die naam is dus niet zo gelukkig gekozen. Bovendien hebben we te maken met een etiket-schisma in de Rheingau. Daar zetten 50 wijnboeren het embleem GG voor Grosses Gewächs (droge Riesling) op de fles. Maar de overigen houden zich aan de eerder gekozen benaming Erstes Gewächs, die weer gemakkelijk verward wordt met Erste Lage. Ook daarover ontstaan geregeld misverstanden.
En zo kennen we dan de situatie dat er in de Bondsrepubliek de volgende categorieën wijnboeren te vinden zijn:
VDP niet-Rheingau, VDP Rheingau, Rheingau niet VDP, ongeclassificeerden, producenten met een strikt eigen classificatie en de rest.
Het VDP-bestuur mag dan vinden dat er al goede stappen in de richting van meer transparantie zijn gezet, de wijnconsument zit er maar mee. Opgezadeld met een berg complicaties binnen ongeordende, rommelige regelneverij, die nog steeds meer verwarring schept dan elimineert. Nieuwste voorbeeld: straks mogen wijnboeren in de Rhein-Pfalz de namen van topwijngaarden op het etiket zetten.
Probeer in zo’n situatie maar eens vereenvoudiging aan te brengen. Wie daaraan begint wacht de verdrinkingsdood in een zee van volijverig gehandhaafde wijntradities.
