Het is maandag vijf uur bij het Calvijn College in Amsterdam. Buiten is vrijwel niets te zien, behalve een klein aantal politieagenten. Achter het gebouw staan twee straalwagens van de NOS. Het zijn stille getuigen van wat zich binnen gaat afspelen: de aankondiging van Lodewijk Asscher als kandidaat-lijsttrekker van de PvdA. We zijn vanaf vijf uur welkom, maar vrijwel iedereen is er al eerder. Geen journalist wil dit missen.
De eerste conclusie is dan ook dat de PvdA maar een krimp hoeft te geven en alle media komen opdraven. Werkelijk iedereen is aanwezig: Powned, NOS, RTL, Radio 1, BNR, Nu.nl, Volkskrant, Vrij Nederland en vele anderen. Ook allerlei opiniemakers zijn er: Rene Cuperus, Pieter Hilhorst, Lennart Booij, Yassin El Forkani en Sywert van Lienden. Veel leden van de Amsterdamse PvdA-fractie zijn tevens afgereisd naar het Calvijn College, net als wat Kamerleden en oud-Kamerleden. Hier staat dus iets bijzonders te gebeuren.
In een soort aula-achtige ruimte staat een spreekgestoelte met wat banken eromheen. Twee televisies tonen een spreuk: ‘Samen Vooruit’. Dit blijkt de leus van Asschers campagne te zijn. Er zijn om half zes zeker 200 mensen aanwezig en de ruimte oogt behoorlijk vol. Achter het spreekgestoelte is een trap waar zo’n vijftien aanhangers van de PvdA hebben plaatsgenomen. Dan verschijnt het onlangs weggelopen Tweede Kamerlid Tanja Jadnanansing. Zij is in september in het onderwijs gaan werken. Vandaag mag ze Oprah Winfrey nadoen.
Tanja vertelt dat ze heel “excited” is en dat de sfeer er al goed in zit. Tanja loopt met de microfoon op allerlei mensen af die mogen vertellen waarom ze hier zijn. Zij blijken interesse te hebben in wat Asscher te vertellen heeft. Tanja wil van een klein meisje weten of ze een wens heeft voor Nederland. Die blijkt ze niet te hebben. Dan kondigt Tanja een filmpje over de school aan. De oplettende lezer is het inmiddels vergeten, maar dit is nog steeds een bijeenkomst waar Asscher zijn kandidatuur als PvdA-lijsttrekker zal aankondigen. De journalisten kijken verveeld voor zich uit.
“Wat een circus is dit,” mompelt uw verslaggever tegen een oude rot in het vak. “Wat had je dan verwacht?” is zijn terechte antwoord. Hier wordt van de aankondiging een hele show gemaakt, of journalisten dat nou leuk vinden of niet. Na het filmpje komt een rapper. Tanja interviewt hem en gaat nog eens het publiek in om verwachtingen te peilen. Niemand leert er iets van, behalve dat er iemand uit Nijmegen is langsgekomen om Asscher te horen spreken. Er is ook iemand uit Enschede. Dat vindt de PvdA in Amsterdam heel bijzonder, merken we uit Tanja’s reactie.
Dan zegt Tanja plotseling dat er niet voldoende mensen op de trap achter het spreekgestoelte zitten. Er komen wat mensen bij. Ondertussen begint een zakelijk kijkende meneer in een pak de tekst van de toespraak van Asscher uit te delen. Uw verslaggever wordt overgeslagen. Ondertussen staat de hele vaderlandse parlementaire journalistiek nog steeds op Asscher te wachten en worden zij verveeld met een filmpje met Asscher-fans. We zien onder andere het voormalige PvdA-gemeenteraadslid uit Amsterdam Karina Schaapman, die de prostitutie-aanpak van Asscher de hemel in prijst.
Dit filmpje blijkt de opstap naar het moment waar de journalisten al een half uur op zitten te wachten: de aankomst van Asscher. De fotografen maken kiekjes, terwijl de PvdA intussen de muziek wat harder zet. Gejoel en applaus van de mondjesmaat aanwezige leden. Meer dan de helft van het publiek is hier om professionele redenen. Een vrouw met blonde krullen staat naast uw verslaggever en begint heel hard “joehoe” te roepen. De vrouw doet dit tijdens Asschers speech meerdere keren: net als bij spelletjesprogramma’s moet immers iemand aangeven wanneer er geklapt moet worden.
Het gescripte karakter van de speech wordt al direct duidelijk met het voorbeeld waarmee Asscher nogal plompverloren begint: het voetbalteam van zijn zoontje. Hij vertelt een verhaal waar vrijwel niemand in Nederland het mee oneens zal zijn omdat het vol zit met gemeenplaatsen en doelen die velen mooi vinden, zeker als ze het prijskaartje of de overige nadelen niet krijgen voorgeschoteld. “Daarom wil ik lijsttrekker zijn van de PvdA,” sluit Asscher af. Weer muziek, applaus en “joehoe” van de buurvrouw van uw verslaggever.
Iedereen die denkt dat het circus nu eindelijk is afgelopen, heeft het mis. Leden mogen vragen stellen aan Asscher onder de bezielende leiding van Tanja. Het kenmerk van de vragen laat zich raden: ze zijn vooral heel gemakkelijk, want niemand wil het Asscher hier moeilijk maken. Met gemeenplaatsen als ‘vertrouwen’ en ‘binding’ komt Asscher wederom weg. Journalisten moeten wederom wachten. Dan zet de eindmuziek in en is het afgelopen. De journalisten stormen op Asscher af maar Rutger Castricum van Powned is verreweg het snelst. Dit is het begin van ruim drie kwartier interviewtjes.
Hier blijkt maar weer: parlementair journalisten zijn zeer volgzaam. Als de PvdA iets organiseert komen ze massaal langs en als ze een half uur met onzin worden beziggehouden blijven ze rustig staan. Geen enkele kritiek of zichtbare verontwaardiging, hooguit wat gegaap. Hier blijkt wie de macht in Den Haag hebben: kandidaten van grote partijen hebben journalisten aan het lijntje en niet andersom.
