Ruim 300.000 mensen hebben een achterstand op hun zorgpremie van zes maanden of meer. Alle achterstanden bij elkaar opgeteld meer dan een miljard euro. Een belangrijk deel hiervan zou eenvoudig kunnen worden opgelost door eventuele zorgtoeslag niet over te maken aan mensen zelf, maar direct aan de zorgverzekeraars. Immers, we keren toeslagen uit met een specifiek doel. Waarom betalen we dan niet sowieso deze doeltoeslagen uit aan de instanties waar deze voor zijn bedoeld? Dat scheelt in ieder geval in oplopende achterstanden en het voorkomt tevens misbruik van gemeenschapsgeld.
De gemeente Rotterdam besloot eind 2011 de premieachterstand van zo’n 2500 wanbetalers af te kopen, door een deal te sluiten met zorgverzekeraar Zilveren Kruis. De gezamenlijke schuld was opgelopen naar ruim zeven miljoen euro. De gemeente betaalde ruim een miljoen en ook het CvZ deed een duit in het zakje. Maar verreweg het grootste gedeelte moest de verzekeraar afschrijven.
Afschrijven is een eufemisme voor doorberekenen aan de wél betalenden. Zorgverzekeraars hanteren een opslag op de premie om wanbetalers te kunnen opvangen. En misschien nog wel het meest wrang: deze goedertierenheid op kosten van de Rotterdamse gemeenschap was weinig succesvol te noemen. Nog geen twee jaar later vielen er in de havenstad alweer rond de 7000 betalingsachterstanden te noteren.
We keren massaal toeslagen uit en 70% van alle Nederlandse huishoudens maakt hier gebruik van. Op zichzelf is dit rondpompen van geld bepaald onwenselijk. Met de ene hand geld van mensen vragen en het met de ander weer teruggeven lijkt een Kafkaëske uitvinding, maar is helaas dagelijkse realiteit. Idealiter zou er een flinke bezem moeten door ons stelsel (of liever oerwoud) aan sociale regelingen. Iets wat reeds in 2013 door Patrick van Schie (directeur van de Teldersstichting) bepleit werd in een column met de toepasselijke titel ‘een volk van steuntrekkers’.
Een dergelijke stelselwijziging – hoe nastrevenswaardig ook – zal in onze coalitie-democratie waarschijnlijk een liberaal droombeeld blijven. Zo’n fundamentele verandering zal niet op voldoende electorale steun kunnen rekenen. Het is nu eenmaal veel eenvoudiger om op hoge toon solidariteit te eisen, dan wérkelijk solidair te zijn, door zelf te doen wat je zelf kunt en niet je hand op te houden bij de samenleving.
Velen zullen gaan steigeren bij het idee dat ‘de overheid’ aan ‘hun geld’ gaat zitten. Dit is echter gebaseerd op een misvatting. Het gaat bij doeltoeslagen namelijk niet om ‘eigen geld’ van mensen, maar om gemeenschapsgeld dat met een specifiek doel indachtig wordt verstrekt. Geld dat bedoeld is voor zorgpremie, huur of kinderopvang. Geld dat we met z’n allen opbrengen. Net zoals de ‘wanbetalersopslag’ van de zorgverzekeraars. Zoals helaas gebruikelijk is geworden betalen de goedwillenden dubbel. Een boete op braaf burgerschap.
Hier kunnen we morgen mee stoppen! Door doeltoeslagen direct uit te keren aan de betrokken instanties. Terughoudend zijn met onze gezamenlijke pot is sinds jaar en dag een liberaal adagium, maar tegelijkertijd geldt ook: hoe zuiniger je bent met gemeenschapsgeld, hoe meer solidair het is.
Daar kan toch niemand bezwaar tegen hebben?
