Uw verslaggever ziet Jan Roos binnenkomen. Zaterdagmiddag is het partijcongres van Voor Nederland (VNL), de nieuwe rechtse partij van de voormalige PVV-Kamerleden Louis Bontes en Joram van Klaveren. Zij hebben inmiddels de voormalige GeenStijl-verslaggever Jan Roos tot politiek leider benoemd. In het Hulstkampgebouw op het Rotterdamse Noordereiland komen een paar honderd leden bijeen. Dat is een mooi begin maar tegelijk een van de weinige positieve zaken die over VNL te melden zijn.
Of Jan Roos zin heeft uw verslaggever te zien, is niet helemaal duidelijk. Hij loopt na onze handdruk meteen door. In de plenaire zaal blijkt uw verslaggever achter de partner en ouders van Roos te zitten. Roos drukt hen uiterst luidruchtig op het hart dat ze met alle journalisten mogen praten, maar niet met uw verslaggever. Roos’ intonatie en gezichtsuitdrukking maken duidelijk dat dit zeker géén grapje is. Misschien is het de stress van deze belangrijke bijeenkomst, waar het partijprogramma van VNL zal worden gepresenteerd.
VNL begint als enige van alle nieuwe rechtse clubs – LEF, Ondernemerspartij, Forum voor Democratie, Leefbaar Nederland – de trekken van een echte partij te vertonen: ze hebben niet alleen een fractie in de Tweede Kamer, maar ook een bestuur, een jongerenvereniging, een wetenschappelijk bureau, meer dan duizend leden en subsidie. Er bestaan ook regiocoördinatoren: uw verslaggever telt er minstens drie en volgens hen zijn het er nog meer. Er zijn ook vergaderingen met leden en politiek leider Jan Roos is net benoemd.
Op het Noordereiland verzamelen de mannen – want vrouwen zijn in de absolute minderheid – zich om 14.00 uur. VNL lijkt een partij, maar is dat niet helemaal. Partijcongressen hebben vaak een lang programma van een hele dag met deelsessies, interne discussies en verkiezingen, maar bij VNL is het allemaal zo gepiept: om 14.00 uur lopen de leden naar binnen en om 17.00 uur kan iedereen weer naar huis.
Het programma is erg kort: we krijgen een welkomswoord door de voormalige PVV-Europarlementariër Laurence Stassen die fungeert als VNL-partijvoorzitter. Daarna volgen speeches van de twee Kamerleden die aan VNL verbonden zijn. Deze drie speeches vormen het programma vóór de pauze, hetgeen in totaal zo’n twintig minuten in beslag neemt. Stassen meldt dan dat er hapjes zijn. Na de pauze komt lijsttrekker Jan Roos en sluit Stassen weer af. Van de eerste helft van de bijeenkomst leren we vooral dat VNL volgens Louis Bontes in de traditie van Pim Fortuyn werkt.
Na de pauze komt Roos op, die het publiek ruim drie kwartier zonder blaadje toespreekt. Roos maakt grapjes over de korte speeches van voor de pauze. Hij legt uit waarom hij lijsttrekker is geworden, namelijk dat hij niet alleen kritiek wil uiten maar ook echt iets wil doen. Hij noemt het ene na het andere VNL-voorstel wat we al kennen, waarbij halverwege opeens blijkt dat dit al de presentatie van het verkiezingsprogramma is. Dit staat wel zo aangekondigd, maar Roos maakt dit pas halverwege zijn verhaal expliciet. Stassen lijkt het allemaal geweldig te vinden en sluit af. We klappen hard voor Roos.
Stassen ontvouwt in haar inleiding hoe democratisch dit verkiezingsprogramma tot stand is gekomen. VNL doet dit anders dan andere partijen, horen we. VNL vraagt de leden eerst om ideeën en maakt vervolgens een programma. Traditionele partijen doen dat andersom, meldt Stassen: ze maken eerst een programma en dan kunnen leden amendementen indienen. Uw verslaggever spreekt meerdere leden die niet hebben bijgedragen aan het programma en soms ook niet wisten dat ze mee konden doen.
Stassen doet het voorkomen alsof deze VNL-werkwijze erg democratisch is en superieur aan die van andere partijen. Er blijken bijeenkomsten te zijn geweest met leden die na een oproep op de ledenvergadering met ideeën zijn gekomen. Zij konden dus meepraten. Het bestuur is toen aan de slag gegaan. Dit is dus democratisch volgens Stassen, maar ze negeert voor het gemak dat het verkiezingsprogramma – of beter: wat het bestuur met de ledenideeën gedaan heeft – helemaal niet door leden te amenderen is. Er is dus ook geen discussie en de leden klappen dus maar voor alles wat Roos te melden heeft.
De aanname bij VNL is dat de leden weten waar ze lid van werden en dat ze het dus ook wel met dit programma eens zullen zijn. De kandidatenlijst is al evenzeer in nevelen gehuld. Medewerkers weten niet wanneer die lijst er komt, al zou het beslist een misverstand zijn om te denken dat deze lijst zal bestaan uit Roos, Van Klaveren, Bontes, Stassen en oud-PVV-Kamerlid en VNL-medewerker Johan Driessen. Wanneer de lijst gepubliceerd wordt weet niemand en voor de procedure worden we verwezen naar de statuten, die volgens Driessen “niemand iets interesseren” en op de website van de Rijksuniversiteit Groningen staan.
Uw verslaggever vraagt wat leden naar hun motieven om lid te worden en of ze zich al actief inzetten voor de partij. Als hij concludeert dat er beperkt enthousiasme is om voor VNL te flyeren, wordt een twintiger woest en lijkt aanstalten te maken hem aan te vallen, hetgeen wordt verhinderd door een slimme VNL-medewerker die begrijpt dat dit niet de publiciteit zal opleveren die de partij nodig heeft.
De twintiger roept nog dat uw verslaggever “verwijderd moet worden”, zich kennelijk niet realiserend dat de lijsttrekker van VNL veel beter is in het stellen van provocerende vragen dan ondergetekende. Een andere VNL-medewerker zegt dat verslaggevers weren niet de bedoeling kan zijn. De twintiger druipt af. We zijn nog steeds bij de partij die de vrijheid van meningsuiting, zo doceerde Roos een klein uur eerder, zeer hoog in het vaandel heeft. De VNL-medewerkers hebben Roos’ woorden al begrepen, nu de leden nog.
Een vrouw komt naar uw verslaggever toe en zegt geïrriteerd dat ze twee mannen in zwembroek op mijn desktop ziet staan die hand in hand over het strand lopen. Voordat uw verslaggever kan melden dat de twee heren niet naakt zijn, meldt ze dat dit zeer onprofessioneel is. We zijn nog steeds bij een partij die staat voor de rechten van homo’s want die worden in Nederland bedreigd, zo vertelde Roos ons tien minuten eerder. Een twintiger vertelt uw verslaggever dat homo-emancipatie zijn motivatie is om lid te zijn van VNL. Hij gaat niet in op mijn opmerking dat er intern nog wel wat werk te doen is.
De NOS loopt rond en er zijn wat kranten. De grote afwezigen zijn GeenStijl en Powned. Zij zijn als geen ander in staat initiatieven als deze met de grond gelijk te maken door rare uitspraken te filmen. Dat schot voor open doel hadden ze eigenlijk niet mogen missen.
