Er is de laatste tijd veel te doen over de uitspraak van Geert Wilders “minder, minder, minder Marokkanen”, zoals gedaan op 14 maart 2014 tijdens een verkiezingsbijeenkomst in Den Haag. Maar waar veel minder aandacht voor bestaat is over een andere uitspraak die hij heeft gedaan tijdens dezelfde bijeenkomst, namelijk dat hij ook minder PvdA wenste. Dat brengt ons op het vraagstuk wat verantwoord is in politieke verkiezingsretoriek. Politieke retoriek heeft uit de aard der zaak, denk ik, een generaliserend en daarmee een niet helemaal verantwoord karakter. Toch is het ook weer niet te vermijden dat die generalisaties worden gedaan.
Neem nu die PvdA-uitspraak. Strikt genomen kan Wilders dat niet zo generaliserend bedoeld hebben, want met sommige PvdA-ers moet hij het hartgrondig eens zijn. Wanneer Samsom spreekt van een “etnisch monopolie” dat bepaalde groepen op overlast hebben, dan zou het kunnen zijn dat Wilders in het diepst van zijn gedachten denkt “daar ben ik het mee eens”. Tegelijkertijd zou hij zijn collega wel kunnen kapittelen, omdat door het gebruik van het woord “etnisch” Samsom gevaarlijk dicht bij “ras” komt en daarmee bij uitspraken die in Nederland verboden zijn. Hij, Wilders zelf, zou zijn collega Samsom kunnen aanraden alleen te spreken over “nationaliteit”, zoals hij zelf gedaan heeft. Marokkaan-zijn is tenslotte een nationaliteit, geen etnische categorie en ook geen ras.
Kortom, Wilders is voorzichtiger dan Samsom. Of Samsom is een beetje minder politiek correct dan Wilders.
Ook roept Wilders niet op tot het “vernederen” van bepaalde groepen mensen, zoals PvdA-voorzitter Spekman heeft gedaan. Wilders wil alleen minder van een bepaald soort mensen met een bepaalde nationaliteit in Den Haag en in Nederland.
Nog een PvdA-voorbeeld.
Wilders plaatst ook niet het woord voor een vrouwelijk geslachtsdeel voor de nationale identiteit van de mensen die uit Marokko komen, zoals oud-wethouder voor de PvdA Rob Oudkerk heeft gedaan. En verder (laatste voorbeeld) zegt hij ook niet in zijn algemeenheid “rot op” tegen mensen, maar alleen “kom niet”.
Al deze uitspraken van PvdA-ers gaan dus vanuit een PVV-perspectief wat ver, ze zijn wat ongenuanceerd, maar dat neemt toch niet weg dat Wilders zou kunnen sympathiseren met de algemene teneur bij de PvdA-ers die hier zijn genoemd om een bepaald soort problemen (jeugdcriminaliteit) te benoemen (hoewel, ik herhaal het nog één keer, zij in hun bewoordingen nodeloos kwetsend overkomen en ook niet erg constructief zijn).
De conclusie van dit alles is dat de uitspraak die Wilders deed op 19 maart 2014 toen hij in zijn algemeenheid “minder PvdA” in Den Haag en Nederland wenste te generaliserend is. Hij had eigenlijk moeten zeggen: “Ik wil minder PvdA, in de zin van minder Job Cohen en Jacques Wallage, maar zeker niet minder Spekman, Samsom en Aboutaleb”.
Alleen, en daar zitten we weer met het probleem van de politieke retoriek waar het mij in dit stukje om te doen is, zoiets klinkt niet goed tijdens een toespraak. Politieke retoriek vergt nu eenmaal grootse generalisaties, een schepje overdrijving, soundbites, geen nuanceringen. En daarom moest Wilders wel zeggen “minder PvdA”, terwijl hij in feite bedoelde “minder van een bepaald soort PvdA”.
Op 14 november verschijnt het nieuwe boek van Paul Cliteur, getiteld Bardot, Fallaci, Houellebecq en Wilders. Hierin vergelijkt hij de processen tegen Brigitte Bardot, Oriana Fallaci, Michel Houellebecq en Geert Wilders op basis van vreemdelingenvrees.
