De reacties op het inmiddels teruggetrokken artikel ‘31 vrouwen die elke man een keer moet hebben gehad’ op de website van het tijdschrift Esquire zijn dubieus en eenzijdig. Daarnaast is het nog maar de vraag of de manier waarop ‘hedendaagse feministen’ hun doel proberen te bereiken effectief is. Als seksisme een probleem is, dan zijn niet alleen mannen, maar zeker ook vrouwen daar schuldig aan.
Een greep uit de inmiddels ‘beruchte lijst’ van Esquire: “De ab-so-lu-te stoot, de ex van een vriend, de moeder, de dronken dolly”. Met name seks met die laatste categorie viel niet in de smaak bij fervent vrouwenverdedigers: vrijen met een té dronken vrouw zou gelijkstaan aan verkrachting – zeker wanneer ze daarbij in slaap valt. Opmerkelijk genoeg werd het daaropvolgende zinnetje “maar ja, ook jij [de man] valt ronkend in slaap” in de kritische reacties totaal genegeerd.
Hoe dan ook: in beginsel zouden mannen niet eens seks mogen willen met een vrouw die zo dronken is, zo was de tendens. Er zou dan immers geen sprake zijn van ‘volwaardige instemming’. Wanneer een vrouw je in dronken toestand uitnodigt met haar te slapen moet je kennelijk eerst even een blaastest laten afnemen. Dat geldt dan natuurlijk ook binnen een relatie: opgewonden in elkaars armen vallen na een feest met iets te veel drank zit er niet meer in. Wee je gebeente dat een van de twee partijen in slaap sukkelt tijdens zo’n nachtelijke vrijpartij. Maar vooral: wee je gebeente dat de vrouw in slaap sukkelt. Zij moet immers worden beschermd.
Uiteraard vinden wij seksuele intimidatie en misbruik een groot probleem, maar fysiek geweld achten wij van een andere orde dan, bijvoorbeeld, seksistische opmerkingen. Het is ons in dit stuk te doen om dat laatste fenomeen, dat wordt aangeduid met ‘alledaags seksisme’. Denk hierbij aan gevallen waarin volwassen vrouwen door hun werkgever worden aangesproken met ‘meisje’, maar ook aan de manier waarop vrouwen in het artikel van Esquire worden geobjectiveerd. Er gaat heden ten dage geen week voorbij of er is wel ophef om seksistisch taalgebruik. Wij vragen ons ten zeerste af of met de manier waarop hedendaagse feministen zulk ‘alledaags seksisme’ trachten te bestrijden vrouwenemancipatie wel is gediend.
Het beschuldigende vingertje wijst al sinds jaar en dag naar de (witte) man (van middelbare leeftijd). Mannen zijn immers degenen die vrouwen onderdrukken, en alléén zij kunnen de heersende structuren doorbreken, zo wordt gedacht. Los van de vraag of veel vrouwen misschien ook schuldig zijn aan het tot seksobjecten reduceren van mannen in ‘kleedkamergesprekken’ en vrouwentijdschriften, denken wij niet dat de seksistische uitspraken jegens vrouwen in genoemd artikel volledig zijn te wijten aan het mannelijk geslacht.
Aan alledaags seksisme zijn niet alleen mannen, maar evengoed vrouwen schuldig. Niet alleen vanwege de alom onderzochte impliciete vooronderstellingen of vooroordelen die zowel mannen als vrouwen hebben. Een veelgebruikt voorbeeld: denk aan een intellectueel, en bij zowel mannen als vrouwen duikt het beeld op van een witte man van middelbare leeftijd (met bril). Of denk aan verplegend personeel in een ziekenhuis en het beeld van een blonde, vrouwelijke zuster verschijnt.
Ook het wél bewuste gedrag van de gemiddelde vrouw getuigt van alledaags seksisme. Veelgehoorde uitspraken als “ik heb zo een sollicitatiegesprek, dus ik doe even een shirt aan waarin mijn borsten heel goed uitkomen” onderschrijven niet alleen dat seksisme bestaat, maar óók dat vrouwen hieruit geregeld al te graag een slaatje slaan.
Er zijn daarbij nog andere manieren waarop vrouwen hedendaags seksisme in stand houden. Veel zelfverklaarde feministen in onze omgeving verwachten bijvoorbeeld nog altijd dat de restaurantrekening bij de man eindigt (voorstellen ‘eerlijk te delen’ wordt zelfs tamelijk onbeschoft gevonden); dat hij het initiatief neemt voor de eerste kus en vrijpartij. Maar als de man de deur voor hen openhoudt, gaat dat weer te ver: “Ik ben geëmancipeerd, hoor”. Willen de vrouwen nu een gelijkwaardige relatie – inclusief gedeelde rekening en gedeeld eerste initiatief – of niet? Het is ons niet duidelijk, en veel mannen ook niet.
Wat ons inmiddels wél duidelijk is, is dat een behoorlijk aantal hedendaagse feministen doorschiet in het verdedigen van vrouwen. Onder het mom van gelijkheid schieten ze hun doel voorbij naar een nieuwe vorm van ongelijkheid. Een vorm waarin (blanke) mannen (van middelbare leeftijd) continu op hun hoede moeten zijn, terwijl vrouwen vrij wraak mogen nemen op “al die mannen die hen jarenlang onderdrukten”.
Een tweet van Vileine Magazine illustreert dat goed: “Als @EsquireNL het kan, kunnen wij dat ook. Chinello zette 77 mannen op de neuklijst. Welke mis jij nog?”
De feministen die na het Esquire-stuk in de digitale pen klommen, zwegen daarop in alle talen. Seksisme is blijkbaar geen probleem; seksisme door mánnen is een probleem.
De bescherming van vrouwen is vanuit bepaalde opzichten heel logisch, en misschien ook noodzakelijk om werkelijke verandering te bewerkstelligen. Maar de dwangmatige, onredelijke en bijna groteske manier waarop dat onder andere in bovenstaand voorbeeld wordt gedaan is ons inziens weinig effectief.
Op een nuchtere toon actuele achterstanden van groepen mensen problematiseren lijkt ons een stuk effectiever. Want hoe onredelijker het vertoog, hoe meer weerstand er wordt opgeroepen. Niet alleen bij mannen, maar ook bij vrouwen. En dat lijkt ons problematisch: beide partijen moeten van wil zijn iets aan de situatie te veranderen.
Stop met het beschuldigende vingertje naar de mannen, en meet het gedrag van mannen en vrouwen met gelijke maat. Dán gaan wij weer luisteren.
