“Ongelooflijk. Ik blokkeer iedereen op mijn Facebook die zo dom is geweest om op Trump te stemmen”. Dit zegt een Amerikaanse Facebookvriend die geschrokken reageert op de verkiezing van Donald Trump als President van de Verenigde Staten. Berichten van dezelfde strekking las ik over de Brexit en het Oekraïne-referendum.
De uitkomst is inderdaad verre van ideaal; een Brexit is uiteindelijk economisch schadelijk voor iedereen in de Europese Unie, de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne heeft impact op de veiligheid in de regio en Donald Trump wordt in bladen als the Economist beschreven als de minst geschikte persoon voor het Witte Huis sinds Nixon, zelfs na het Watergateschandaal. Toch hebben miljoenen mensen moedwillig voor deze uitkomst gestemd en de breed uitgemeten nadelen werden door de kiezer voor lief genomen.
Dit is niets minder dan een keiharde proteststem van een steeds grotere groep die voelt dat hun regering over ze heen regeert. Zij voelen –ten onrechte- dat politici hun banen verkopen aan het buitenland, de grenzen openzetten voor gevaarlijke lieden en eigenlijk gewoon niet te vertrouwen zijn.
Over diezelfde groep wordt vaak schamper gesproken hetgeen een open debat onmogelijk maakt. Het gaat vaak over domme en oppervlakkige mensen of xenofobe “gekkies” die je eigenlijk vooral niet aan het woord moet laten. Ze snappen het immers toch niet. Clinton wreef nog eens stevig in die vlek door de Trump-aanhangers neerbuigend “betreurenswaardig” te noemen.
Aan het eind van de streep heeft de gevestigde politieke orde hier gewoon gefaald. Niemand heeft het lef gehad om deze groep uit te leggen dat ingrijpende keuzes goed zijn maar ook pijn doen. Bijvoorbeeld door te vertellen dat vrijhandelsverdragen, integratie en internationale samenwerking ook keerzijdes hebben maar dat het einddoel de moeite waard is.
Mensen zijn gelukkig slim genoeg om aan te voelen dat politici iets achterhouden. Niemand vertrouwt een dokter die een medicijn voorschrijft zonder bijwerkingen. En beleidsmakers zijn niet uitgezonderd van deze gouden regel.
Daarom moeten politici die werken aan een toekomst voor een meer open en geïntegreerde wereld, ook stilstaan bij nadelen en deze benoemen en uitleggen. Politici moeten eerlijk zijn over de impact van politieke keuzes, minder denigrerend spreken over deze groep en het gesprek meer aangaan met de kiezer die zich anders steeds meer vervreemdt en afsluit in digitale fora waar complottheorieën en kritiek de boventoon voeren.
Het is duidelijk. Het electoraat heeft er genoeg van. Zowel mijn Facebookvrienden, de media als politici zouden er goed aan doen hun wonden te likken en deze les te leren.
