Partij voor de Dieren-lijsttrekker Marianne Thieme heeft het niet zo op de journalistiek. Er zijn volgens haar “stukjesschrijvers die de partij proberen stuk te schrijven.” De Volkskrant begrijpt niets van de PvdD en Nieuwsuur stelt volgens Marianne de verkeerde vragen. Marianne denkt dat het economisch systeem failliet is en dat het partijprogramma van de PvdD ten onrechte belachelijk wordt gemaakt. Er wordt in de media alleen gepraat over het tien jaar oude PvdD-voorstel dierentuinen te sluiten. “De media zijn de lakeien van de macht”, meldt Marianne.
De verhouding tussen de PvdD en de journalistiek is ingewikkeld. Dit wordt al snel duidelijk op het partijcongres deze zondag in Doorn. Er hebben zich minder journalisten aangemeld dan bij de ChristenUnie een dag eerder. Alleen De Volkskrant, NRC, NOS en TPO hebben de moeite genomen om langs te komen. Marianne had dit waarschijnlijk al voorspeld want “de echte oppositie” krijgt volgens haar nauwelijks aandacht. De persvoorlichter is er niet minder vriendelijk om. Helaas is hij pas twee weken in dienst, dus hij heeft nog niet op alle vragen een antwoord.
Journalisten krijgen bij de PvdD het verzoek als ze met leden praten duidelijk aan te geven dat ze van de pers zijn. Wat dit zegt over het vertrouwen van de PvdD in haar eigen leden laat zich raden. De pers krijgt ook in de plenaire zaal speciale aandacht. In de ochtend meldt de voorzitter dat er nog geen pers aanwezig is – uw verslaggever is dus geen pers – en in de middag worden de vier aanwezige journalisten met naam en toenaam genoemd. Dan hoort uw verslaggever er wel bij.
Er zijn zo’n 600 leden van de PvdD naar het bosrijke Doorn gekomen voor dit partijcongres. Deze locatie gebruikt de PvdD altijd want “de catering is goed,” horen we. Deze is biologisch en veganistisch. Als er eten over is, kunnen we het meekrijgen in een doggy bag. “Er hoeft geen eten te worden weggegooid,” is de mededeling. Toch moet de PvdD waarschijnlijk op zoek naar een andere locatie want de zaal zit afgeladen vol en de bewegingsruimte is minimaal. Een lid meldt uw verslaggever dat er tot niet zo lang geleden beduidend minder mensen kwamen.
De ochtend wordt hier besteed aan het vaststellen van de kandidatenlijst. Net als bij andere partijen lijkt niemand precies te weten wat de procedure is. Een vrouw op het podium kondigt de ene na de andere lijstduwer aan waaronder enkele schrijvers, acteurs en kunstenaars. Er komen grote foto’s in beeld. De ene lijstduwer is bekender dan de andere. Bij Malou Herstel kijkt iedereen elkaar vragend aan. Ze blijkt een zestienjarige “millennial” te zijn. Ook Teske de Schepper is niet zo bekend als de PvdD denkt. “U weet niet wie dat is?” roept de vrouw met een toon alsof ze een kleuterklas toespreekt.
De 21 lijstduwers zijn zo intens betrokken bij de PvdD dat geen van allen is langsgekomen. De 29 kandidaten zijn er wel, behalve Ewald Engelen die toch echt wel heel erg overtuigd is van het programma, leren we. Alle kandidaten zijn – net als bij de concurrentie – gerekruteerd uit het trouwe partijkader. Op de lijst staan partijmedewerkers, gemeenteraadsleden, statenleden, senatoren, bestuursleden van de jongerenclub en de enige Europarlementariër. We leren dat de nummer zes – Eva van Esch – vandaag ook de inschrijfbalie bemande.
De leden klappen voor iedereen de handen blauw. Uw verslaggever vraagt zich af of alle aandacht niet wat veel eer is voor mensen die grotendeels onverkiesbaar zijn. Daar blijkt de PvdD heel anders over te denken. Volgens Marianne overweegt twaalf procent van de bevolking PvdD te stemmen en allerlei kandidaten speculeren openlijk over de mogelijkheid dat de partij vier tot zeven zetels haalt. De PvdD lijkt ook in dit opzicht op andere partijen: iedereen overschat de eigen kansen. Er zijn inmiddels honderd extra Kamerzetels nodig om alle ambities waar te maken.
Hoeveel invloed de leden bij de PvdD echt hebben blijft in nevelen gehuld, maar ze zetten de toon in ieder geval niet. Het bestuur doet dat voor hen. Een lid vraagt na de presentatie van de kandidaten of de leden nog met de lijst moeten instemmen. De voorzitter blijkt dit glad vergeten en meldt snel dat er geen tegenkandidaten waren. Als een lid vraagt waarom Frank van de Wassenberg niet op plaats 3 staat maar op plaats 4, meldt de mevrouw van de kandidatencommissie dat “we op het congres niet over personen spreken. De commissie was vertrouwelijk.” Een veeg teken.
De invloed van de leden wordt al in de ochtend eveneens duidelijk bij een motie over de amendementen die in de middag zullen worden besproken. De meeste amendementen vallen in “categorie 2”. Dit houdt in dat Kamerlid Esther Ouwehand het door leden ingediende amendement én de bestuursreactie zal toelichten. Vervolgens volgt er direct een stemming. De kritische verstaander denkt dat het bestuur zo een enorme controle over het proces houdt. Leden roepen in de motie op om indieners van door het bestuur ontraden amendementen een minuut spreektijd te geven.
Deze motie levert 36 minuten extra vergadertijd op, want dat is het aantal amendementen wat door het bestuur is ontraden, meldt de voorzitter. Er wordt over deze motie gestemd maar de uitslag is onduidelijk. Er komt een heus stemcomité bij en er lopen mensen de zaal in om de stemmen te tellen. Het middenvak moet twee keer geteld worden omdat de verschillende tellers verschillende tellingen hebben verricht. De motie haalt net geen meerderheid. Dit proces kost de PvdD twintig minuten. Waarom de PvdD geen stemapp gebruikt is een raadsel.
Bij de 79 amendementen in de middag stemmen de leden bijna altijd in lijn met de wensen van het bestuur. Als het bestuur een amendement afraadt, komt het er in de regel niet. Aan het einde van de middag bestaat er zelfs een expliciete afkeer van partijdemocratie als een lid een opmerking wil maken. Gemor in de zaal: iedereen wil naar huis en stemt in sneltreinvaart voor alle resterende pre-adviezen van het bestuur. Alleen in de ochtend stemmen de leden tegen de wens van het bestuur in tegen een lijstverbinding met 50Plus. “Hou vast aan je idealen”, zeggen meerdere leden, die daarmee negeren dat de boze ouderen in sommige provincies al eens een lijstverbinding met de dieren hadden.
Zo zien we wat de PvdD is: een zeer strak geleide partij waar de partijtop zoveel mogelijk controle probeert te houden over zowel het programma als de kandidatenlijst. Meestal slaagt men daarin. De top is gaan geloven dat dit tot een aanzienlijk succes zal leiden bij de aanstaande verkiezingen. Of dat ook echt gaat gebeuren is twijfelachtig, maar Marianne Thieme heeft bij een eventuele mislukking de schuldigen alvast aangewezen. Uw verslaggever is er ongetwijfeld een van.
