Anton Dautzenberg is een van de weinige schrijvers die buiten het veilige bastion van het literaire wereldje engagement toont. Onlangs verscheen op zijn initiatief een magazine over “stille armoede”. Inhoudelijk bleek deze Quiet500 veel meer dan een persiflage op miljonairsblad Quote500. De cover was gemaakt van schuurpapier.
Meer ongemak sluimert in Dautzenbergs recente boek De Dag Dat De Gieren Buigen. Aanvankelijk heb je als lezer niks in de gaten, maar beetje bij beetje worden zowel het verhaal over hoofdpersoon Tamalone en tientallen losstaande dialogen betekenisvol.
Tamalone is een plotsklaps blind geworden schrijver die stoutmoedig de stad verkent en de gesprekken tussen mensen beluistert. Een man zonder vrienden en liefde. Ter compensatie streeft hij naar onzichtbaarheid. “In het begin was het even zoeken naar de juiste houding, maar inmiddels weet Tamalone hoe onzichtbaarheid er voor de buitenwereld uitziet: hoofd buigen, schouders versmallen, handen op de knieën. En vooral: niet bewegen”. Tamalone is niet heel toevallig ook de hoofdfiguur uit een aloude bildungsroman van Arthur van Schendel (Een Zwerver Verliefd) dat bol schijnt te staan van de melancholie en verlangen naar geluk en eenzaamheid.
Typerend voor de afwijkende literaire vorm die Dautzenberg vaker kiest, is de constructie van het boek. Het verhaal over Tamalone wordt afgewisseld met dialogen die ogenschijnlijk niks met hem van doen hebben, maar wel de actualiteit raken of erlangs scheren; iemand bereidt een ontgroening voor, de Pokémonrage komt aan bod. Over sommige van de andere gespreksonderwerpen tast je als lezer in het duister, maar duidelijk wordt dat mensen het meer oneens dan eens zijn met elkaar, of op verwijtende toon langs elkaar heen praten. Misschien zijn het wel de gesprekken die Tamalone hoort wanneer hij in de stad op een bankje plaatsneemt in de buurt van het plezierplein. Zonder een duidelijk standpunt in te nemen, biedt Dautzenberg een kijkje in een tijd die bol staat van de meningen, korte lontjes, ophef en onrust.
Ook Tamalone ontsnapt ondanks zijn handicap niet aan de bittere realiteit. Ongewild raakt hij tijdens een wandeling betrokken bij een protestmars tegen moslims. Allengs wordt de tegenstelling tussen Tamalones persoonlijke vrijheidsdrang en de rest van de maatschappij voelbaar: zijn eenzaamheid, innerlijke verlangens en gedachten, tegenover de gesprekken en dialogen van mensen die luidkeels een eigen waarheid creëren. Het maakt Tamalones lot des hardvochtiger en aangrijpender. Evenals de volgende constatering:
“Seksuele verlangens heeft hij ook niet meer. Zonder beelden ook geen begeerte. Hij kan woorden niet langer omzetten in verraderlijke rondingen, brutale billen en glinsterende geheimen. Tamalone gaat met zwart naar bed en staat met zwart op. Zijn binnenwereld is dood, een diepe krater gevuld met niets.”
Anton Dautzenberg staat bekend om acties waarin hij als een hedendaagse situationist waarheid en werkelijkheid te lijf gaat en tegelijk het aan mens en media klevende decorum doorprikt. Als schrijver blijkt hij een begenadigd stilist en fijnzinnig chroniqueur in een boek dat veel meer omhelst dan die ene Dag Dat De Gieren Buigen.
A.H.J. Dautzenberg – De Dag Dat De Gieren Buigen (Atlas Contact 2016)
