De verkiezingen komen eraan en de Kamer heeft haar geduld verloren. De zandloper loopt. Rutte moet snel met een oplossing komen voor het Oekraïne-vraagstuk. Een oplossing die recht doet aan de uitkomst van het raadgevend referendum en levensvatbaar is in Brussel. Iedereen die in Brussel rondloopt weet dat dit nagenoeg een mission impossible is. Toch is er een uitweg mogelijk. Door de preambule van het verdrag aan te passen en bovendien grote hervormingen te beloven.
Sybrand Buma zei in Buitenhof dat hij het Verdrag niet wil laten ratificeren omdat er geen daadwerkelijke aanpassing plaatsvindt. Het verdrag wijzigen zal echter op verzet stuiten bij 751 Europarlementariërs, 28 EU lidstaten en bij Oekraïne. Hoe pas je een verdrag aan zonder het aan te passen? Een gordiaanse knoop. Rutte’s oplossing is om een bindende verklaring aan het verdrag te nieten waarin expliciet vermeld wordt dat de overeenkomst geen opmaat is voor lidmaatschap, dat het geen militaire samenwerking impliceert en dat er geen extra geld naar Oekraïne gaat. Maar zo een raadsconclusie houdt juridisch geen stand.
De Kamer weet dat, de bevolking weet dat en Jan Roos weet dat. Alleen als het verdrag daadwerkelijk aangepast wordt gaan politici als Buma overstag. Hier biedt de preambule van het verdrag soelaas. De preambule is een soort voorwoord waarin het doel van het verdrag geschetst wordt. Behalve dat er in de preambule tekst en uitleg over belangrijke overwegingen staan heeft het ook juridische gevolgen. Rutte zou keihard moeten lobbyen om de preambule aan te passen.
De preambule zou bijvoorbeeld expliciet moeten verklaren dat het verdrag geen opmaat is naar een lidmaatschap, niet leidt tot vergaande militaire samenwerking en dat de het de EU-burger geen extra geld kost. Cruciaal is dat er in de preambule een expliciete verwijzing komt naar de uitkomst van het referendum in Nederland. Met een expliciete verwijzing naar het referendum kunnen tegenstanders niet meer volhouden dat er niets met de uitkomst is gedaan.
Deze oplossing doet verder geen afbreuk aan de inhoud van het verdrag. De overige lidstaten, het Europees Parlement en Oekraïne zelf zouden geen probleem mogen hebben met een dergelijke aanpassing van de preambule. Bovendien is het alternatief een intrekkingswet van Nederland. Daar zit al helemaal niemand op te wachten.
Helaas zijn we er dan nog niet. Het team van Rutte heeft namelijk abusievelijk talloze oorzaken voor het verwerpen van de uitslag uitgekozen om de mensen tegemoet te komen. Maar de echte reden voor het verwerpen van het verdrag ligt ergens anders. Mensen zijn de Unie simpelweg beu. Er leeft een groot ongenoegen bij de bevolking over haar functioneren.
Voor- en tegenstanders zijn de inefficiëntie en het voortdurende gebrek aan transparantie zat, en snakken naar oprechte democratische controle. Naast een aanpassing van de preambule van het Oekraïne-verdrag, zou Rutte een grootscheepse hervorming van de Unie moeten afdwingen. Dat kan door een verzoek tot een verdragswijziging in te dienen. Dit is mogelijk aan de hand van artikel 48 van het verdrag, het onbekende broertje van artikel 50.
Dit verzoek zou ingediend moeten worden na de verkiezingen in Frankrijk, Duitsland en natuurlijk Nederland. De intentie daartoe zou echter al in de brief moeten staan die Rutte beloofd heeft te sturen aan de Kamer een paar dagen voor 15 december. Uitsluitend een belofte om de Unie grondig te hervormen doet recht aan de uitkomst van het referendum.
