Al vanaf de oertijd is er een strijd gaande tussen sedentair levende mensen en de nomaden. Kaïn die een landbouwer was vermoordde de herder Abel. Romulus trok de grenzen van de nieuwe stad die zijn naam kreeg. Zijn tweelingbroer Remus bespotte hem door over de kleine stadsmuur te springen en Romulus stak hem daarom dood. Het joodse volk zwalkt tussen een sedentair en een nomadisch leven. De patriarchen zijn geboren bij nomaden in Babylon. Daarna verbleven de joden 270 jaar bij de sedentairen bij uitstek: het Egyptische volk. Daarna zwierven ze veertig jaar in de woestijn om tenslotte in Kanaän opnieuw een sedentair leven te leiden.
Het is de algemene regel dat de volkeren op de wereld hetzij sedentair, hetzij nomade zijn. Sedentairen en nomaden haten elkaar. Volgens de sedentairen is alles wat beweegt bedreigend. Dat waren destijds de Vikingen, nu zijn het de immigranten en de Roma. De nomaden verafschuwen op hun beurt de sedentairen.
Het antisemitisme is een logisch gevolg van deze conflictueuze verhouding tussen sedentairen en nomaden. Joden zijn namelijk beide. De jood is altijd de ander voor de anderen. Als ze leven als nomaden, dan verwijt men hen dat ze vaderlandloos zijn. Dit was de slogan van de nazi’s, die trouwens ook de Roma hebben vernietigd. De Arabische wereld verwijt de joden zionisten te zijn en dit is sedentair.
De globalisering zet de aloude tegenstellingen tussen sedentair en nomadisch weer op scherp. De immigranten en de kosmopolieten zijn de moderne nomaden. De haat tegen die groep wordt aangewakkerd door extreem-rechts en door al wie houdt van de heimat. Ook op andere terreinen zien we dezelfde tegenstelling. In Turkije wordt Erdogan vooral gesteund door een achterban die sedentair leeft op het platteland. De door hen nu zo gehate Gülen-beweging is kosmopolitisch, want gericht op een interculturele dialoog en een internationale samenwerking die moet leiden tot een allesomvattende beschaving.
Zelfs binnen de Europese Unie zien we dezelfde tegenstelling opduiken: de Duitse economie is vooral gericht op de export, dus nomadisch. De Franse daarentegen op de interne markt en daarom sedentair. Dit zal onvermijdelijk tot een nieuw Duits-Frans conflict leiden, omdat door die gerichtheid op de interne markt de Franse economie de Duitse nooit kan evenaren. De handelsbalans in 2015 was voor Duitsland 246 miljard euro positief en voor Frankrijk 59 miljard negatief. De sociale en economische verschillen tussen beide landen maken op den duur het delen van eenzelfde munt onmogelijk.
Is deze tegenstelling tussen sedentairen en nomaden ooit te harmoniseren? Is het antwoord nee, dan blijft de menselijke geschiedenis onherroepelijk gekenmerkt door opeenvolgende conflicten en oorlogen. Waar ligt dan de oplossing?
In deze tijd van globalisering is een harmonieus samenleven van sedentairen en nomaden slechts mogelijk als beide groepen een fundament gemeen hebben. De joden bijvoorbeeld hebben hun tradities, hun geboden, hun rituelen. De gelovige jood is overal thuis, want hij draagt zijn tradities met zich mee. Hetzelfde geldt voor de gelovige moslim: waar hij zich ook bevindt, hij kan zich vijf keer per dag in zichzelf terugtrekken, met de Koran, met zijn gebedstapijtje, zodat hij bij zichzelf opnieuw ‘thuis’ is. Joden en Moslims geven hierdoor het goede voorbeeld van de wijze waarop we we in deze tijd de eeuwige conflicten tussen sedentairen en nomaden kunnen voorkomen.
De seculiere Europeaan heeft zijn tradities verloochend. Door het verloochenen van zijn geschiedenis en de fundamenten van zijn cultuur, heeft hij geen vaste grond meer onder zijn voeten. Om die reden staan we als Europeanen uitermate zwak tegenover de moslims die het sedentaire en het nomadische in zich weten te verenigen door middel van hun geloof.
Wie de permanentie van geloof en tradities niet in zichzelf heeft, is ofwel een pure nomade, ofwel een sedentair die in een spirituele leegte leeft. De nomaden worden opgeslorpt door de globalisering. Ze horen nergens meer echt bij. Ze spreken Engels als een soort Esperanto. Ze proberen overal wat geld te verdienen, maar als de economische omstandigheden veranderen, worden ze verstoten. Ze leven in continue angst hun inkomen te verliezen en zelfs hun verblijfsvergunning.
De sedentairen die hun tradities hebben verloochend, worden in deze periode van globalisering bekoord door de amerikanisering. De spirituele leegte die hiervan het gevolg is wordt perfect geïllustreerd door de kerstman die het kerstekind heeft vervangen. Terwijl de kerstperiode een periode van vrede zou moeten zijn, trekt de massa nu naar de kerstmarkten waar in plaats van een Stille Nacht in kerstmannen verkleedde zuiplappen, na het overmatig drinken van glühwein en ander alcoholische dranken van bedenkelijke kwaliteit, met elkaar slaags raken. Als op die markten een aanslag wordt gepleegd, dan zit God er wellicht achter.
N.B.
Deze bijdrage werd geschreven vóór de terroristische aanslag op de kerstmarkt in Berlijn. De zin ’dan zit God er wellicht achter’ moet goed worden begrepen: dit is niet gebaseerd op een geloof in God, want die kennen we toch niet. In de geest van mijn tekst gaat het over de spirituele leegte van het Westen, waardoor we onze kracht aan het verliezen zijn. Als ik schrijf dat de moslims het goede voorbeeld geven, dan heb ik het uitsluitend over de kracht waarmee zij van onze zwakte gebruik kunnen maken. De aanslagen zijn hier een gevolg van. De ironie van de titel zal de aandachtige lezer niet ontsnapt zijn.
