Na de financiële recessie een mentale depressie. Daar lijken we op af te denderen na de overrompelende gebeurtenissen van het afgelopen jaar. Daarom hier een peptalk voor het politieke jaar 2017. We laten ermee 2016 achter ons, een jaar waarin drie ontwikkelingen het politieke ritme sterk bepaalde. Een oud-burgemeester van Londen die een Brexit forceerde. Een treitervlogger als symptoom van het ontplofte integratiedebat. Een vastgoedmiljardair die onverwachts in de VS de presidentsverkiezingen won. Terwijl ook de instabiele financiële wereld, de ISIS-terreur en het maatschappelijk onbehagen ons keer op keer wakker schudde.
Angst en wantrouwen dreigen hiermee ons te gaan regeren. Maar laten we niet blijven miezemauzen over alle omwentelingen. Er is volop reden voor optimisme en vertrouwen. Zoals de vorig jaar ons ontvallen Cruijff zou zeggen: elk nadeel, heb z’n voordeel!
De Brexit en Trump gaan er juist voor zorgen dat de EU hechter wordt. Het dwingt om de krachten te bundelen. Oude politieke dinosaurussen voorspellen het einde van de euro. Maar de aanstormende jeugd omarmt de EU. Zo lig onze toekomst uiteindelijk toch in Europa. De globalisering en vrijhandelsverdragen lopen vertraging op. Maar zo’n slowbalisering biedt de kans voor betere doorwrochte verdragen. Door op z’n Douwe Bobs slow down te onderhandelen naar win-win-afspraken voor iedereen. Door de burgers zowel het verdrag met een ja/nee-vraag voor te leggen alsook ze vooraf raad te plegen over de inhoud tijdens een tour van de EU-commissie door alle EU-landen. En door geen naam te gebruiken als TTIP, maar een meer aansprekende term!
Door de onrust in het financiële systeem is het dé tijd voor een nieuw verbeterd kapitalisme: topmannen die niet graaien, maar investeren in innovatie, duurzaamheid en ons welzijn. Door de verder aantrekkende economie en werkgelegenheid is het ook dé tijd voor nieuwe financiële arrangementen. Zoals meer keuzevrijheid bij de AOW, een pensioen op maat en een nieuw vereenvoudig belastingstelsel dat werken én sparen beloont.
Doordat blijkt – zelfs volgens de Algemene Rekenkamer – dat nogal wat subsidiebeleid en reorganisaties vaak averechts werken, is het bovendien dé tijd voor een reality check daarbij. Moge zo een miljoen euro subsidie voor een popgroep en de riante vertrekregeling voor belastingambtenaren voorgoed verleden tijd zijn.
De veldslagen om Mosul, Raqqa en Aleppo tonen nu nog pijnlijke beelden. Maar het laat wel zien dat IS zijn einde nadert. Juist een havik als Trump zal Rusland, Syrië en Turkije beter tot de orde kunnen roepen dan de duifige Obama. In 2017 is de kans groot dat IS in Irak en Syrië instort en het herstel daar aanbreekt. De migrantencrisis komt dan in een eindfase.
Rusland zal sowieso op de langere termijn aan dreiging en invloed afnemen. De Russische economie piept en kraakt aan alle kanten. Een twintig jaar economische stagnatie is daar voorzien zodat Poetins gouden jaren nu echt achter hem liggen. Daarbij heeft Erdogan na de mislukte staatsgreep in Turkije en de onmenselijk vele aanhoudingen zijn hand overspeeld. Na zo’n democratisch dieptepunt wordt de tijd rijp voor Turkse glasnost en perestroika.
De oplaaiende oproer over integratie zat in 2016 vol met herhalende nieuwspatronen rondom aangebrande Denk-politici, een twitterende PPV-leider Wilders en oververhitte Zwarte Pietendiscussies. Maar zoals uit het Sinterklaasjournaal blijkt: als je het hoofd koel houdt, is er ruimte voor ieders vrijheid.
Laten we erbij een voorbeeld nemen aan de afgelopen jaar overleden oud-premier Piet de Jong die op nuchtere wijze het land regeerde tijdens de roerige jaren zestig. Ontspan, relax en relativeer als het gaat om de inwoners met een migratieachtergrond. Dus geen burkinirellen meer als een vrouw in burkini de zee in wil. Of loopt ze in boerka over straat. Moet kunnen. Laat die op een paar handen te tellen boerkababes toch lekker.
Als ze zich maar aan het boerkaverbod houden in de publieke ruimtes. Want met bivakmuts, panty of motorhelm op je hoofd je paspoort gaan verlengen, wordt toch ook niet echt met een juichende wave door de ambtenaren achter het loket ontvangen.
‘Dan slaat de verkramping van Nederland om naar nieuwe politieke bloei op basis van ons ijzersterk poldermodel.’
De boze burger waaide als een herfststorm door de samenleving. Het leidde tot een inflatie aan politieke partijen. Van een sorry-kabinet krijgen we volgend jaar zo een hutspotkabinet. Maar dit zal juist het breekijzer zijn voor politieke vernieuwing. Waarbij de geschiedenis zich herhaalt: nadat veel huidige partijen al ontstaan zijn uit fusies, zoals het CDA en GroenLinks, is een nieuwe politieke fusiegolf in aantocht.
Daarbij ontstaat door de opkomende flankpartijen een machteloos midden. De oerkloof voor of tegen mondialisering wordt meer en meer onoverbrugbaar. Onze democratie raakt erdoor uit balans. Naast de geplande renovatie van de huisvesting op het Binnenhof vanaf 2020 zal dan ook het politieke stelsel zelf op de schop moeten. De beloofde Staatscommissie Bezinning Parlementair Stelsel moet daarop het juiste baandoorbrekende antwoord geven. Zoals een kiesdrempel voor partijen, hogere drempels voor inzet en opkomst bij referenda en een gekozen burgemeester als échte baas van de gemeente. Dan slaat de verkramping van Nederland om naar nieuwe politieke bloei op basis van ons ijzersterk poldermodel.
Deze bloei krijgt bovendien een boost door de technologische vooruitgang. Vooral als de Googlegeneratie, geboren tussen 1980 en 1998, aan de macht komt. Voortekenen zien we nu al. Veel winkels zoals V&D gaan failliet. Veel ontslagen bij banken. Maar geen paniek. Het digitale tijdperk begint. Na de nomadische oertijd, de agrarische samenleving en de moderne supermarkt markeert het shoppen op het web de volgende industriële revolutie. In deze webmaatschappij gaan we naar een next economy met nieuwe concepten van leven, werken en groene energie.
Zo staan we 500 jaar na het verschijnen van Utopia aan de vooravond van de heruitvinding van onze maatschappij. Het zet politieke vraagstukken in een nieuw daglicht. Terwijl bijvoorbeeld de melkveehouders nu nog worstelen met mestconflicten en lage melkprijzen biedt ‘precisieboeren’ via technologie en data de nieuwe agrarische toekomst.
In 2017 gaan we het zien: het begin van een veelbelovend nieuw tijdperk van de mensheid.
Gelukkig Nieuwjaar!
