Update: in dit artikel stond eerder ‘de mediaan van schattingen’ maar dat moest zijn ‘het gemiddelde van schattingen’.
Wie weet beter hoeveel een koe weegt? Een expert of het gemiddelde van een willekeurige groep mensen? Deze vraag stelde de Engelse geleerde Francis Galton(1822-1911) zichzelf en kwam tot een verrassende conclusie. Francis heeft op een marktplein de menigte laten raden wat het gewicht van een koe was. Na meting op een weegschaal was deze bijna identiek aan het gemiddelde van schattingen uit de menigte. Een grote groep van diverse mensen met onafhankelijk denkende individuen is blijkbaar in staat om tot kwalitatieve hoge resultaten te komen.
De theorie voortgekomen uit het koe-experiment is de wijsheid van de massa. Het berust op het principe dat verschillende standpunten en inzichten door onafhankelijk denkende mensen gemiddeld leiden tot iets verstandigs. Wat zou er echter gebeuren als bij het experiment van Francis Galton op de markt mensen zich lieten beïnvloeden? Bijvoorbeeld als er een ervaren veehandelaar luid zijn mening deelt over zijn inschatting van gewicht van de koe? Of als er iemand rondloopt die met nepnieuws valse indicaties verspreidt over hoe zwaar de koe is? De kans bestaat dat dit het proces om tot iets zinnigs te komen zal verstoren.
In een democratie wordt het bestuur van een land gekozen door het volk. Dat is waardevol want blijkbaar is het volk in al zijn diversiteit in staat om verantwoorde keuzes te maken. Dus ook wie het land mag leiden. Periodiek wordt het volk gevraagd de vertegenwoordiging te benoemen en Bob is je oom. Maar wat als nu, parallel aan het koevoorbeeld, mensen worden beïnvloed? Het is moeilijk voor te stellen dat mensen intuïtief een autonome mening hebben zonder prikkels van buiten. Dus beïnvloeding is waarschijnlijk een feit.
In de beschaafde wereld bestaat er persvrijheid in tegenstelling tot regimes waar enkel nieuws naar buiten komt dat gereguleerd is door de overheid. In beide gevallen beïnvloedt dit de menigte in hun denken en daden. Er komen in dat geval andere gewichten uit het koe experiment. Welke omgeving geniet de voorkeur? Een omgeving met één door de staat gecontroleerde nieuwsmedium bijvoorbeeld in een totalitair regime? Of een democratie met onbeperkte toegang tot nieuws via het internet? We willen natuurlijk goed geïnformeerd worden in onze gedachtenvorming dus de democratie wint. Maar er schuilt ook een risico.
We kunnen onmogelijk alles tot ons nemen wat er wordt aangeboden aan informatie. Daarnaast is het moeilijk om nepnieuws naast ons neer te leggen. Een snobistische gedachte kan zijn dat niet iedereen de intellectuele capaciteit heeft om hetgeen wordt voorgeschoteld te kunnen schatten op waarde. Dat weerhield de gemêleerde menigte bij de schatting van het gewicht van de koe ook niet om tot een nauwkeurig resultaat te komen. Dus niet de intelligentie van het volk is bepalend maar de manier waarop deze wordt beïnvloed. Nep nieuws is uiteraard onwenselijk, maar eenzijdig nieuws is een ander gevaar.
Inspelend op een gepercipieerde behoefte hebben zoekmachines zoals Google slimme algoritmes bedacht die precies inspelen op de behoefte van de zoeker. Het internetgedrag van de gebruiker wordt ongemerkt ingezet om te bepalen welke uitkomst een zoekopdracht krijgt. Zo krijgt ieder persoon een ander resultaat bij Google. Het risico is dat de steeds slimmer wordende zoekmachines ons steeds meer nieuws voorschotelen dat lijkt op het nieuws dat wij al eerder heb gelezen. Dat maakt onze blik eenzijdig. De computer wordt dus slimmer en wij worden dommer.
Ik type in Google: “Hoe zwaar is een koe?” De eerste hit geeft mij het antwoord: 600 kilo. Wat krijgt u als antwoord van Google?
