De atheïstische sloper Bryan die onpasselijk wegloopt bij een besnijdenis; de jonge imam die een kleedkamer mijdt vanwege een transgender en een zwaar christelijke dame die met afschuw de abortuskliniek betreedt. En bovenal een veganist in wiens woordenboek het woord ‘tolerantie’ niet voorkomt.
Want alles wat religie betreft is ‘focking’ verwerpelijk voor onze Floris wiens stemverheffing jegens de gelovige medemens als legendarisch de Nederlandse tv-geschiedenis in kan gaan. En, voor wie het vergeten was, de herinnering terugbrengt aan het levenseinde van Pim Fortuyn.
Welkom bij Rot Op Met Je Religie van de EO, deze week dagelijks op Nederland 2. Dat een zure recensie kreeg in de Volkskrant, omdat de makers de spraakmakendste scenes selecteren. Raar verwijt van een journalist. Media selecteren per definitie het aansprekende, van de fantastische regisseur Bela Tarr tot een Russische hoster in een inlichtingenrapportje. De Volkskrant meldt niet dat er vandaag overal stroom is, de EO niet dat Rot Op-deelnemers stil boterhammen smeren.
Integendeel, onder de milde begeleiding van Kefah Allush zien we Jan (evangelisch), Sheila (joods), Safeer (moslimimam), Dineke (hervormd-christelijk) en de atheïsten Bryan en Floris heftig debatteren, gestimuleerd door excursies: naar een slachthuis, een christelijk doopfeest, een moslimbesnijdenis, een joodse buurt met bedreigingen, een transgender in de sportschool, gebedsdienst in een moskee en op de Wallen. En het hoogtepunt, woensdagavond, het bezoek aan een joodse vrouw die zich – letterlijk ? – gelukkig waant in een leven totaal gewijd aan een zwaar autistische zoon.
Maar we zien ook onenigheid over boodschappen doen vanwege de voorkeuren voor halal en veganistisch voedsel. Het zestal leeft ook twee weken in één huis, wellicht niet permanent. Gewone dingen worden licht ontvlambaar; ik herinner me de vakanties waar vrienden opstapten vanwege een broodkapje of natte handdoek.
Eerdere Rot Op-series van de EO, met op Rot Op Met Je Milieu en Rot Op Naar Je Eigen Land, ontvingen dezelfde kritiek: gericht op sensatie en anderzijds juist voorspelbaar omdat we de tegenstellingen nu wel kennen.
Maar ik kijk naar grotendeels enerverende televisie. Met de vraag; wie verstaat de levenskunst, in dit geval van de tolerantie? Wat is Nederland? Columnisten schrijven er de vingers blauw aan, en ieder doet nog een plas. Of de tegenstellingen worden gretig geëxploiteerd op de vele sites met nepnieuws verpakt als meningen. Of andersom.
‘Rot Op’ brengt het barre leven op het scherm waar we ons, met alle beperkingen, doorheen worstelen. Om te leren dat de meeste opvattingen waar we ons zo driftig aan vastklampen, vaak juist de lichtheid van het bestaan onderstrepen. Hoe tolerant zijn we? Hoe vrij de meningen? Wie durft te twijfelen? Of zelfs ongelijk te uiten?
Die mildheid van wat ‘draaikonten’ is gaan heten, van mensen wier opvattingen niet in steen gebeiteld zijn, die zoeken naar een compromis; ik begin het steeds meer te missen. Dat religie misschien pas volwassen is bij de hoogste tolerantie van andersdenkenden, zo ver zijn we nog niet. De deelnemer in Rot Op die gaandeweg meer aan sympathie wint is notabene de laagste opgeleide, Bryan, naast luisterende joodse Sheila die dat van begin af aan heeft.
Levenswijsheid verschilt nog al, en ik krijg te doen met het gebrek eraan, zoals bij de veganistische Floris. Arme man. Net als de imam Safeer die angstig wordt van een homodemonstratie en kleedkamer met transgender, maar wel met hem in gesprek gaat. En deze omgebouwde jongen draagt plotseling de goedkeuring weg van de gristelijke Dineke en haar almachtige God. ‘Let it be’ is een schaarse voorkomende houding in dit programma. En voor humor moet je niet bij de EO zijn, tenzij de je het hele programma met een ironische blik aanschouwt.
Met Annabel en Stefano in De Slimste Mens [en niet te vergeten Riphagen, Achterblijvers en TreurTeeVee] behoorde Rot Op met Je Religie tot m’n hoogtepunten van wat de publieke omroep deze maand over ons uitstrooit. Kijk maar eens, met je uitgesproken mening over dit ‘rotland’. We leven hier, ziekte en te jong sterven dienende, in paradijselijke vrijheid. Als we het zien willen. Gooien we het niet te grabbel, met verslaving aan mobieltje en eigen gelijk?
(De kop is ironisch, voor wie een aangifte van haatzaaien invulde.)
(Klik op Floris voor de eerste aflevering)
