Wie zijn de kandidaten voor de Tweede Kamer in maart 2017? Hoe word je Tweede Kamerlid? Elke week tot aan de Tweede Kamerverkiezingen gaat uw interviewer op bezoek bij diegenen op wie u in maart kunt stemmen. In aflevering 18: Jacques Monasch (55), tussen 2010 en 2016 Tweede Kamerlid voor de PvdA en nu oprichter van zijn eigen partij: Nieuwe Wegen. Op de kandidatenlijst die deze week bekend werd, staat Monasch op de tweede plaats achter Alfred Oosenburg. “Het niet willen benoemen van zaken is de reden dat mensen weg zijn gegaan bij centrumlinks.”
De PvdA is volgens Jacques goed geworden in het wegkijken en ontkennen van problemen. Een voorbeeld is het generaal pardon voor migranten: “Je moet je afvragen of je bij het asielzoekersbeleid een generaal pardon moet blijven inbouwen. Ik denk dat je dat niet moet doen. Ik zeg: we vangen hier een bepaald aantal asielzoekers netjes op, maar dan is er geen generaal pardon meer nodig. Liever wat minder asielzoekers en die ook goed opvangen, dan wat er nu gebeurt, want het is natuurlijk chaos op het migratiedossier.”
Een ander voorbeeld is volgens Jacques de strafbaarstelling van illegaliteit: “Dat betekent dat illegalen strafbaar zijn als ze de derde keer worden aangehouden door de politie. Allerlei linkse partijen in Europa zijn het daarmee eens, maar bij de PvdA wordt gedaan alsof het een inbreuk is op de humaniteit. Op een gegeven moment ben je uitgeprocedeerd. Dan moeten er niet steeds procedures blijven doorlopen met uiteindelijk een uitweg zoals een generaal pardon of het niet strafbaar stellen van illegaliteit. Mensen hebben het gevoel: er zijn geen grenzen wat we wel en niet accepteren.”
Arbeidsmigratie is nog zo’n punt. “Lodewijk Asscher heeft het licht gezien,” zegt Jacques nu Asscher een brief naar andere sociaaldemocraten stuurde over dit onderwerp. “In 2009 was ik kandidaat-lijsttrekker voor de Europese verkiezingen. Dit was toen mijn agenda: het vrije verkeer is dodelijk voor de onderkant van de samenleving. Mensen worden weggeconcurreerd en de prijs van werk gaat steeds verder naar beneden. Wij vinden als sociaaldemocraten het vrije verkeer zo belangrijk dat we accepteren dat het loon van de vrachtwagenchauffeur steeds lager wordt.”
Wegkijken van problemen is wat Jacques de afgelopen jaren regelmatig tegenkwam bij zijn voormalige partij: “Dat merkte je in de PvdA-fractie. Dan zeiden Kamerleden: ‘laat ons een vrijzinnig liberale partij worden, als dat de mensen niet bevalt, dan gaan ze maar naar de PVV toe.’ Er zijn heel wat PvdA-Kamerleden die dat in de fractie hebben gezegd.” Sommige PvdA’ers dachten na over een fusie met GroenLinks. Jacques: “Ik zei altijd: spreek dat voornemen publiekelijk uit want dan kunnen onze wegen zich openlijk scheiden. Zet die stap, want nu houden we elkaar gevangen.”
Wat Jacques in 2009 openlijk binnen de PvdA kon zeggen, zoals zijn kritiek op arbeidsmigratie, is de laatste jaren binnen dezelfde partij controversieel geworden: “Er zitten heel veel mensen in de PvdA-fractie die gruwen van dit verhaal,” weet Jacques. Zijn pogingen dit van binnenuit te veranderen mislukten: “Er zitten te veel yuppen in de PvdA die niet meer aangesloten zijn bij de gewone mensen. Heel veel Kamerleden wonen in Den Haag, zijn diplomaat en hebben een goede opleiding gehad. Dat is een heel klein leefwereldje.”
De kloof tussen Jacques en de PvdA werd steeds groter: “Ik ben in de Kamer gekomen om een ander verhaal neer te zetten. Het gaat om het centraal stellen van de menselijke maat. De afgelopen jaren werd het duidelijker dat daar geen ruimte voor was, dat men die kant niet op wil. Sterker nog: het verhaal werd federalistischer rond Europa. Onderwijs en zorg moet je organiseren van onderop, volgens de principes van de menselijke maat, niet van bovenaf. Op een gegeven moment denk je: dit is niet één onderwerp, het is een structureel verschil van mening. Er zijn gewoon te veel besluiten waar de PvdA en ik te verschillend over denken.”
Jacques denkt dat binnen de PvdA de angst regeert en dat men het interne debat vooral beheersbaar wil houden: “Waarom kwam het verkiezingsprogramma zo laat terwijl de commissie al anderhalf jaar bezig was? Zo’n lijsttrekkersverkiezing moet je veel eerder houden en die moet ook inhoud hebben. Zeker in de PvdA waar je verschillende flanken hebt en waar mijn flank in het partijkader ondervertegenwoordigd is en onder de stemmers oververtegenwoordigd. Je moet ruimte geven aan de discussie maar dat paste niet meer in hun uitgangspunt dat het beheersbaar moest zijn.”
Jacques: “Het kan niet zo zijn dat in een land met zoveel belastingheffing zorgdirecteuren bepalen hoeveel zorg er wordt gegeven. Waarom zijn al die corporatiedirecteuren zo kwaad op mij? Omdat we hebben ingegrepen. De hele Kamer heeft de nieuwe woningwet gesteund. Die geeft huurders echte zeggenschap die ze eerder niet hadden. Pim Fortuyn had gelijk: in de economie kun je maar nauwelijks ingrijpen, maar in de publieke sector kun je heel veel doen. Het gaat over ons geld. De politiek grijpt veel te weinig in.”
De menselijke maat moet centraal staan, aldus Jacques: “Er allemaal publieke kolossen ontstaan naar het model van het bedrijfsleven zonder dat de burger daar enige inspraak in had. Doelmatigheid, efficiëntie en afrekenbaarheid waren dominant. De vraag hoeveel sociale huurwoningen we nog hebben en of die wel betaalbaar zijn werd niet gesteld.” In het onderwijs ziet Jacques hetzelfde: onderwijsinstellingen liggen vaak ver weg van waar leerlingen wonen. Daarom moest er een OV-jaarkaart komen voor MBO’ers. Jacques is er trots op dat hij daar een bijdrage aan leverde.
Gaat hij ooit nog terug naar de PvdA? vraagt uw interviewer. Jacques piekert er niet over: “Ik heb misschien nu buiten de PvdA wel meer invloed dan binnen de PvdA. Ze zijn nu mijn teksten aan het overschrijven.”
