Een president en een vice-president die een traantje wegpinken. Regeringsleiders die op een EU-top elkaar omhelzen en op de wang kussen. Dit emotionele en kleffe gedoe: wie heeft er niet schoon genoeg van? Met Trump komen we in een andere tijdperk. Zelf nog voordat hij werd beëdigd als president, brachten zijn uitspraken een schokgolf teweeg onder de verwijfde politici die de westerse wereld de afgelopen decennia in een zwakke positie hebben gebracht. Terwijl Trump gewoon zei waar het op stond en wat ieder mens met wat gezond verstand wel weet. Neem bijvoorbeeld zijn uitspraken over de zwakte van de Navo en de fatale vergissing van Angela Merkel die de grenzen van haar land zomaar opengooide.
Met angst en beven reageren Europese politici op de uitspraak ‘America first‘ van de nieuwe Amerikaanse president. Deze slogan wordt in sommige media smalend vervolgd met ‘de rest kan stikken’. Maar in de nieuwe tijdgeest betekent ‘America first‘ iets heel anders: als we een sterke natie zijn dan kunnen we solidair zijn met de rest van de wereld. Wie niets heeft, kan niets geven. De traditionele politiek denkt het omgekeerde: eerst geven en dan zien we wel verder. Vandaar de enorme staatsschuld en het onvermogen om te investeren in de infrastructuur. Deze politiek is nu met Trump definitief gedateerd.
Het is de vraag of het miljardairsclubje rondom Trump in werkelijkheid solidair zal zijn met Jan Modaal en de armen in eigen land en daarna met de rest van de wereld. Er is een raadseltje waarin wordt gevraagd wie gelukkiger is: de miljardair of de man die vijf dochters heeft. De laatste is het meest gelukkig, want hij wil er geen meer bij.
Het is een immens voordeel dat de nieuwe president van de Verenigde Staten uit de zakenwereld komt. Hij behoort niet tot de politieke kliek die elkaar lintjes en decoraties geeft en die leeft in de gesloten wereld van het eigen gelijk. Nu is er minder kans dat de macht in handen komt te liggen van incompetenten.
Democratie houdt het gevaar in dat er te veel middelmatige leiders worden gekozen die niet capabel zijn om een volk te leiden. De meerderheid kiest niet per se voor de leider met visie en daadkracht. De meerderheid zal zelden kiezen voor de staatsman waar in deze tijd zo’n behoefte aan is. Gelijk stemrecht voor iedereen is een mooi ideaal, maar als je kijkt naar de reacties op internetfora is er reden voor achterdocht: bij die reacties lijkt het alsof 40 procent van de bevolking zwakzinnig is, 40 procent psychopathisch en hooguit 20 procent is in staat rationele argumenten te geven.
Om Trump echt te kunnen beoordelen zullen we de komende tijd moeten zien in welke mate hij als staatsman weet op te treden. Een staatsman is iemand die ziet wat anderen niet zien. Hij handelt niet om de macht te behouden en hij zegt niet per se wat anderen willen horen. Een staatsman blijft gewoon zichzelf. Trump begint hier aardig op te lijken. Maar er is natuurlijk meer nodig om een echte staatsman te zijn. Hij moet de sociale cohesie en de sociale vrede bevorderen. Dit kan alleen als hij ervoor zorgt dat de welvaart rechtvaardig wordt verdeeld. De ware staatsman stimuleert de mensen om na de denken en zich te laten leiden door een visie op de wereld.
Er valt wat over te zeggen dat mensen voor Trump hebben gekozen omdat zij bang zijn voor dreigingen die op hen afkomen. Terrorisme, de islam, economische onzekerheid, massa-immigratie en andere gevaren. Bij angst is er de verleiding een leider te zoeken die sterk is. Trump heeft bewezen dat hij handig en energiek is. Nu moet hij nog bewijzen dat zijn missie ondergeschikt is aan hogere doelen: vrede op de wereld, solidariteit en broederlijkheid en vrijheid voor alle mensen van goede wil.
Hoe kan Europa het best reageren op de nieuwe situatie in de Verenigde Staten? Van de Europese Unie valt niet veel te verwachten. Nu het vrijwel zeker is dat Marine Le Pen de volgende Franse president zal zijn, is het voorspelbaar dat de Europese Unie dit jaar uiteen zal vallen. De beste strategie is dat de landen van het noordelijk deel van Europa, samen met het Verenigd Koninkrijk, een confederatie vormen. Als deze confederatie een alliantie aangaat met Rusland ontstaat een machtsblok dat economisch en geopolitiek veel sterker is dan de Verenigde Staten. Dit zou Europa in een unieke onderhandelingspositie brengen.
