In een wereld, die steeds globalistischer wordt is met de verkiezing van Trump niet een forse steen in de vijver geworpen; eerder is sprake van een bommetje door een walvis in een klein vijvertje. De vraag is echter of het wel zo verstandig is om met deze enorme verschuiving de problemen van deze wereld aan te pakken.
Door de globalisering is het mogelijk om mensen met weinig geld mee te stuwen in de welvaart van onze samenleving. Door een keur van artikelen elders in de wereld goedkoop te produceren (dankzij lage lonen en weinig regelgeving met alle risico’s van dien voor de arbeiders daar) in combinatie met zeer lage vervoerskosten is het mogelijk om ergens in China of Afrika voor een paar centen kleding en voedsel te producen en naar West-Europa te brengen om het vervolgens voor mensen met een laag Europees inkomen betaalbaar te houden.
Winkels als Kruidvat, Action, Dirk en dergelijke kunnen daarom een groot aanbod van artikelen tegen lage prijzen aanbieden. De concurrentie op de vrije markt zorgt voor de rest. Het resultaat: door de combinatie van uitkeringen met toeslagen aan de ene kant en de lage prijzen van een keur van artikelen aan de andere kant kunnen ook mensen met een laag inkomen behoorlijk meeprofiteren van onze welvaart.
Op de één of andere wijze wordt er dus ergens geld geproduceerd en aan de zwakkeren in de samenleving gegeven op een manier dat ze redelijk normaal kunnen meeprofiteren van onze welvaart. Tegelijkertijd is het voor het gros van de mensen nauwelijks te volgen hoe de bijbehorende geldstromen bestaan en kunnen ontstaan. Dit leidt tot de vraag of het wel kan wat er gebeurt, hoe lang het goed gaat en vooral of het geen versluierde manier is om te verdoezelen dat er een inner circle is (de beroemde ‘elite’) die nog veel meer profiteert van de globalisering dan de gemiddelde burger.
Een andere belangrijke kern van de heersende onvrede is dat globalisering geen keuze is. Enerzijds wordt via een democratisch proces aan de burger gevraagd wat de beleidslijnen moeten worden. Anderzijds leidt iedere keuze via doorzichtige of ondoorzichtige constructies tot hetzelfde resultaat: voortzetten en uitbouwen van de globalisering. Het is een beetje als de kritiek op afvalverwerking: de burger verdeelt het afval over een keur van verschillende afvalbakken (met allemaal verschillende kleuren) en aan het eind van de keten komt alles op dezelfde hoop te liggen.
Het resultaat is dat de burger steeds luider roept om de controle terug te krijgen. En waar een burger controle wil is het onvermijdelijk dat de schaal verkleint: van globalisering terug naar regionalisering. Door de zogenaamde populisten wordt deze oorkeur voor overzichtelijkheid vertaald in de liefde voor je eigen land en dus het aanwakkeren van patriottische gevoelens. De vraag is of je de voordelen van de globalisering (lage prijzen voor iedereen) niet verliest in het streven de nadelen (rondom de beheersbaarheid van je wereld) te elimineren.
Uiteindelijk bepaalt de democratie wat er gebeurt en dat heeft geleid tot een aantal verkiezingen tegen globalisering. En waar Tsipras zijn standpunt niet kon volhouden en Johnson zich terugtrok staat Trump onverschrokken in het midden van de storm; een storm, die hij mede zelf veroorzaakt en die hij wellicht ook nodig heeft om in positie te komen.
Tegelijkertijd is het de grote vraag of Trump doet wat alle ‘boze blanke burgers’ zo graag willen; namelijk dat de macht wordt verplaatst van Washington D.C. naar de gewone man. Trump heeft het beloofd, maar is hij niet de super-elite met dat verschil dat de huidige elite kritiek en democratie toestond, terwijl Trump zal zorgen dat alle kritiek wordt gesmoord en dat hij volledig zijn gang kan gaan en zowel de gewone man als de zogenaamde elite buitenspel zet?
Laten we eerlijk zijn: alle rode signalen worden met simpel gemak door Trump gepasseerd. Hij verbindt met niemand, hij geeft geen enkele openheid, hij bestrijdt de pers, hij betrekt zijn familie, is afwachtend over zijn rol in zijn bedrijven en als er ook maar een fractie waar is van de wazige geruchten over deals met Chinezen of banden met Rusland dan zitten we met een joekel van een probleem.
Misschien is hij een briljant strateeg. De VS hebben een duizelingwekkende schuld bij veel overheden en deze overheden hebben er dus alle belang bij dat Trump slaagt. Hij kan dus doen wat hij wil zonder dat de wereldelite hem echt kan laten vallen. Misschien is hij ook wel een Mr. Bean-achtige blunderaar. Zijn nieuwe ruzie met de pers over de vraag of er wel of niet veel mensen aanwezig waren bij de inauguratie doet mij de rillingen over de rug lopen. Zo bekrompen kan een staatsman toch niet zijn? Of is ook dat niet waar en manipuleert de elite echt de pers en de persconferentie van Sean Spicer?
