Na 27 jaar gewerkt en gewoond te hebben in Nederland volg ik nog steeds de Nederlandse politiek. Ik ben beter op de hoogte van de Nederlandse situatie dan van de Belgische. Dat laatste is trouwens onbegonnen werk. Er zijn zoveel ministers, staatssecretarissen, regeringen, deelregeringen en parlementen dat ik noch de bomen, noch het bos zie. Dit is ook de reden waarom Belgische politici hoogst zelden vallen over een of andere affaire, want dan is er elke dag wel een die de laan uitgestuurd moet worden. Zoiets als de Teevendeal en de bonnetjesaffaire waarover nu al twee ministers, een staatssecretaris en een kamervoorzitter zijn gesneuveld, is in België ondenkbaar. De Belgische bewindslieden sjoemelen namelijk bijna allemaal. Het heet echter geen sjoemelen, maar ’sociaal dienstbetoon’. Voor wat, hoort wat. What is in a name?
Er is een fundamenteel verschil in mentaliteit, waardoor een affaire rondom de Teevendeal in Vlaanderen met een glimlach en verbazing wordt bekeken. Ik kan dit verschil verduidelijken met een waar gebeurde anekdote. Een hoogleraar theologie uit Leuven heeft het mij persoonlijk verteld.
Jaren geleden kwam een visitatiecommissie uit Rome de theologieopleidingen in Vlaanderen en Nederland evalueren. De dag dat deze commissie in Leuven aankwam, werd ’s avonds een groot banket georganiseerd. Het diner was voortreffelijk, de wijnen exquis, bij de koffie volgde nog een cognacje. De stemming zat erin en nieuwe vriendschappen werden gesmeed. De volgende ochtend werd aandachtig geluisterd naar de kritische opmerkingen van de leden van de visitatiecommissie. De Leuvense docenten waren vol lof over de suggesties van de commissie. Er werden concrete plannen uitgewerkt en er werden goede afspraken gemaakt. De leden van de visitatiecommissie waren opgetogen en stelden een uitermate positief rapport op voor het vaticaan. De dag na hun vertrek was men in Leuven de afspraken al vergeten en deed men voort zoals vanouds.
In Nederland ging het anders aan toe. De eerste avond werd de visitatiecommissie uit Rome getrakteerd met een bol soep, gevolgd door een krentenbol. De volgende dag werd bij de eerste opmerking van een lid van de visitatiecommissie meteen zeer kritisch gereageerd door de Nederlandse theologen. De discussie raakte algauw verhit. Er werd gedreigd de goedkeuring voor de theologieopleiding in te trekken. Het afscheid was koel en de commissieleden vertrokken met gemengde gevoelens terug naar Rome. De discussie met het vaticaan duurde nog jaren en eindigde pas toen enkele conservatieve prelaten in Nederland werden aangesteld.
Deze mentaliteit verklaart waarom het leven in Vlaanderen zo aangenaam is, terwijl de politici in Nederland zitten te kissebissen over affaires waar een rechtgeaarde Belg zich nooit druk over zou maken. Dit alles heeft te maken met de Latijnse geest van mijn landgenoten. Wij vertrekken vanuit de concrete feiten en trekken daaruit de conclusie. Zonodig worden de principes daaraan aangepast. In de calvinistische mentaliteit heet dit corruptie. In Nederland wordt vertrokken vanuit grote principes en de realiteit moet zich daaraan aanpassen. De mens laat zich echter niet makkelijk in een keurslijf hijsen. Daar kunnen Teeven en consorten over meepraten.
Dit alles laat onverlet dat ik van Nederland houd en in mijn dorpje in de Biblebelt heb ik lang en gelukkig geleefd.
