“Kostbaar ammoniakbeleid in Nederland totaal niet effectief” kopte het landbouwtijdschrift V-focus eind januari. In het betreffende rapport, Ammoniak in Nederland, Enkele Kritische Wetenschappelijke Kanttekeningen, wordt geconcludeerd dat het flink schort aan de wetenschappelijke onderbouwing van het ammoniakbeleid. De onderzoekers concluderen een opeenstapeling van rekenkundige, modelmatige en argumentatieve tekortkomingen. Het rapport laat zien waar al langere tijd twijfels over waren: er is geen relatie tussen het beleid en de ammoniakconcentratie in de lucht. In twintig jaar tijd is de ammoniakconcentratie in de lucht namelijk niet gedaald.
Ammoniak is een stof die vrijkomt bij de ontlasting van mens en dier. Omdat te veel ammoniak in de lucht schadelijk is voor de natuur zijn er sinds 1990 flinke maatregelen genomen om de emissie te verlagen. Boeren mochten niet meer bovengronds mest uitrijden en moesten in de stal de lucht-, vloer- en voedersystemen aanpassen. Volgens het RIVM is de ammoniakuitstoot in ruim twintig jaar met 60 tot 70 procent afgenomen. Maar de ammoniakconcentratie in de lucht blijkt niet te dalen. Om precies te zijn: de concentratie is even stabiel als in 1990, toen er streng mest- en ammoniakbeleid werd ingesteld. U kunt terecht stellen dat er iets grondig mis gaat bij het emissiebeleid als er in de lucht niets is veranderd. Maar nu is het dus ook de vraag of de emissiecijfers wel kloppen. Het crowdfundonderzoek van chemicus Jaap Hanekamp toont grote onzekerheden in de data van WUR.
Bij veel rekenmodellen zijn onzekerheden geconstateerd die niet in het onderzoek zijn meegenomen. Belangrijke meetdata van WUR over emissiefactoren waren ook ineens niet meer beschikbaar. Het beleid wordt daarmee nu gebaseerd op ontbrekende relevante data. Claims staan volledig op losse schroeven en zijn, naast onzeker, waarschijnlijk ook onjuist. De overheid neemt de matig onderbouwde cijfers kritiekloos over, terwijl er nauwelijks tot niet wordt gekeken naar het primaire probleem: waar komt de hoge concentratie vandaan? Wellicht niet van mest? Die vraag wordt echter niet gesteld. Deze retoriek is er een van omgekeerde causaliteit: eerst de schuldige aanwijzen (boeren), daarna zien we wel of zij werkelijk de schuldigen zijn.
Gesjoemel in de groene wetenschap dus. Het Nederlandse mest- en ammoniakbeleid is daarmee echt een zooitje, concludeert ook Elseviers wetenschapsjournalist Simon Rozendaal. Boeren hebben al tijden vraagtekens over de groene utopische bril van milieu-beleidsmakers. Wat niet gek is: zij verdrinken al flink wat jaren in de welzijns- en milieureglementen en willen graag resultaat zien voor de vele aanpassingen. Als blijkt dat alle aanpassingen omtrent het ammoniakbeleid totaal nutteloos waren, zal daarvan de boerenmotivatie niet toenemen. Het struisvogelgedrag van de WUR draagt daar ook niet aan bij.
Dat een nieuw onderzoek “wellicht (!) een manier is om aan de maatschappelijke vragen en onzekerheden tegemoet te komen“, laat vooral weer zien hoe koddig (maar treurig) de combinatie van wetenschap en groene utopieën eigenlijk is.
