In de aanloop naar de verkiezingen neemt bij een groot deel van Nederland geleidelijk de vrees toe dat het in hun ogen doemscenario van een Nederlandse variant op de Brexit en de overwinning van Trump, namelijk een verkiezingszege van de PVV, op 15 maart wel eens realiteit zou kunnen worden. Met een schuin oog op de peilingen is dat ook niet bepaald een gekke veronderstelling. Het is te vroeg om nu al met zekerheid te gaan bepalen wie er op 15 maart gaat winnen, maar er bestaat zeker een vrij grote kans dat het de PVV zal zijn.
Velen in Nederland zullen dit als een drama ervaren, en niet zonder reden. Een partij waarvan de partijleider het enige lid is, wier verkiezingsprogramma op één A4tje past en waarin zaken staan die een de facto verkrachting van onze fundamentele vrijheiden en grondrechten inhouden, en die niet uitblinkt in het aanleveren van capabele volksvertegenwoordigers, laat staat potentiële bewindslieden, is allesbehalve geschikt om Nederland na 15 maart te gaan leiden. Maar de vraag is of de PVV wel het ergste is wat Nederland kan overkomen. Wellicht dat we een potentieel nieuw alternatief voor de PVV wel meer moeten vrezen.
En dan doel ik niet op de andere huidige Nederlandse politieke partijen. Een combinatie daarvan zal ongetwijfeld in staat zijn om Nederland op redelijk bekwame manier te leiden voor de komende jaren. Het alternatief voor de PVV dat we moeten vrezen komt niet vanuit het midden, maar uit de teleurstelling over het zeer waarschijnlijke falen van de PVV en de woede over het politieke midden dat de schuld zal krijgen van dit falen. En deze teleurstelling en woede zullen een voedingsbodem gaan worden. Een voedingsbodem voor een antidemocratisch alternatief voor de PVV, een alternatief dat de gevoelens zal kanaliseren die in ons land leven en die nu door de PVV in het parlement vertegenwoordigd worden.
Het is hierbij belangrijk om een ding duidelijk te maken: het onderscheid tussen democratische en antidemocratische partijen. Ondanks dat de PVV nou niet bepaald uitblinkt quq interne partijdemocratie is het wel fundamenteel een democratische partij, in de zin van dat de partij binnen de democratie opereert, en het democratische proces respecteert. Sterker nog, wat betreft democratisering is de PVV zelfs een van de meer democratische partijen in Nederland, gezien het consequente pleidooi voor meer directe democratie van deze partij.
De PVV kanaliseert bepaalde gevoelens die in Nederland leven, en die op dit moment dus tot uiting komen via democratische weg. De vraag is voor hoe lang nog. Stel dat de PVV de verkiezingen wint, en een Kabinet gaat leiden, dan is de kans groot dat dit Kabinet voortijdig zal stranden. De PVV is geen partij die geschikt is om te regeren, en andere partijen zullen ook weinig happig zijn om een PVV-regering tot een succes te maken. Sterker nog, er is zelfs een behoorlijke kans dat andere partijen zullen voorkomen dan er überhaupt een Kabinet onder leiding van de PVV zal komen.
Dit houdt een groot risico in. Namelijk vanwege het risico dat ofwel de uitsluiting, ofwel het falen van de PVV –dat zeer waarschijnlijk het politieke midden verweten zal worden- ertoe kan leiden dat een deel van de aanhang van deze partij het idee heeft dat haar ideeën niet langer het beste door een democratische partij vertegenwoordigd kunnen worden (een democratische partij kan immers toch geen voet aan de grond krijgen) en in plaats daarvan beter tot uiting kunnen komen in een antidemocratische partij, een antidemocratische variant op de PVV dus.
Er zijn velen in dit land die zeggen ‘Laat de PVV het toch proberen, ze zullen er niks van bakken, en dan zal hun aanhang vrij snel inzien dat de PVV geen optie is’. Diegene die dit roepen hebben enerzijds gelijk, namelijk dat de PVV aanhang dan (deels) bij deze partij zal weglopen, maar anderzijds slaan ze ook de plank mis. Men veronderstelt namelijk dat deze teleurgestelde PVV-aanhangers terug zullen keren naar het politieke midden. Maar er is niks wat dit garandeert. En gelet op de ontwikkelingen elders in de wereld is de kans veel groter dat deze mensen zich tot een alternatief zal wenden wat ofwel via de democratie ernaar streeft deze staatsvorm af te schaffen, ofwel in zijn geheel al buiten de democratie om opereert.
Wanneer deze ontwikkeling in gang gezet zal zijn zijn we als Nederland ver van huis. Heel ver van huis. Het is daarom ook zaak dat, ondanks bepaalde verwerpelijke standpunten van deze partij, de PVV een eerlijke kans krijgt in ons staatsbestel, en dat zij de verkiezingen wint er serieus geprobeerd wordt om een Kabinet met deze partij te vormen en in stand te houden. Niet omdat de PVV dat verdient, maar omdat een grote groep rancuneuze burgers die zich tegen de democratie zal keren een groot risico inhoudt. Het is cruciaal dat deze groep blijft geloven in ons democratische staatsbestel, en een democratische partij aan blijft hangen, ook al is dat een partij die tegen onze rechtsstatelijke fundamenten ingaat. Want wanneer de rechtsstaat wordt aangetast kan dit nog via democratische weg hersteld worden, maar een antidemocratische partij die ofwel via ofwel buiten de democratie om de democratie af zal breken kan het einde van ons democratische staatsbestel inleiden, wat een opmars zal vormen naar een donker alternatief en een buitengewoon onzekere toekomst. Het in stand houden van de democratie, en de publieke steun voor dit systeem, is dus cruciaal. Linksom of rechtsom.
