In 1882 werd in de Music Hall in Lyon een bom gegooid. Ook toen viseerden terroristen gelegenheden waar jonge mensen, net zoals in de Bataclan in Parijs in 2015, plezier maakten. Vier jaar later werd een aanslag gepleegd in de Parijse Beurs en in een café bij de Gare Saint-Lazare. Wegens de vele aanslagen tussen 1903 en 1909 werd Barcelona omgedoopt tot ‘de stad der bommen’ en rijke families gingen elders wonen. Koning Alfonso XIII van Spanje ontsnapte in die tijd aan drie aanslagen. Tsaar Alexander II had minder geluk en werd in 1881 bij een aanslag gedood. Hetzelfde lot trof koning Umberto van Italië, die na een mislukte aanslag in 1878, in 1900 alsnog werd vermoord. President Carnot van Frankrijk werd in het jaar 1894 met een dolksteek gedood.
Op al deze aanslagen volgden zeer repressieve acties. Foltering werd terug ingevoerd. In Duitsland verbood Bismarck de socialistische partij. In de pers werd gewaarschuwd voor het wereldwijde gevaar van terrorisme, want de landen dreigden in een afgrond te vallen. Het toerisme naar Spanje zakte in.
Het terrorisme bleef in die jaren niet beperkt tot Europa. In Chicago verscheen in 1885 een handboek voor het maken van explosieven, dat gretig aftrek vond. Een jaar later werd in deze stad een bom gegooid naar de politie, waarbij vier agenten om het leven kwamen. In Buenos Aires werd rond 1900 het aantal anarchisten op 10.000 geschat. De Amerikaanse president Theodore Roosevelt riep in het begin van de 20ste eeuw op tot een internationale kruistocht tegen het terrorisme.
In zijn boek The age of anger (2017) verklaart de Indiase schrijver Pankaj Mishra deze golf van aanslagen op basis van vier factoren: economische achterstand, een zwakke regering, ongelijke modernisering en de grote kloof tussen arm en rijk. Er is een steeds grotere groep voor wie de politiek er niet in slaagt aan hun verwachtingen te beantwoorden. Om dezelfde redenen sluiten, volgens Mishra, jongeren zich nu aan bij ISIS.
Veel jongeren, met name in het Midden-Oosten en Noord-Afrika zitten in een uitzichtloze situatie. Het toonaangevende weekblad The Economist heeft jaren geleden verklaard dat het drie eeuwen zal duren vooraleer onderontwikkelde landen het welvaartspeil van het Westen bereikt zullen hebben. Het gebrek aan toekomstperspectief, de politieke hopeloosheid, de afwezigheid van instellingen die kunnen bemiddelen tussen de machthebbers en de onderklasse en het daarmee gepaard gaande gevoel van zinloosheid zijn er oorzaak van dat grote groepen jongeren een gevaarlijke vorm van verzet ontwikkelen.
Dit geldt ook voor moslimjongeren in Europa waarvan velen zich niet kunnen integreren in de westerse hoog technologische samenleving, gebaseerd op individualisme, een kritische houding en persoonlijk initiatief. Dat geldt trouwens ook voor de ‘arme blanke man’ in Amerika die zijn woede uit door te stemmen op een volkstribuun.
Als we deze argumentatie volgen dat heeft het terrorisme van deze tijd in feite niks te maken met de islam. De islam wordt gebruikt als een excuus. De nihilistische en anarchistische houding van de moslimterroristen zet hen ertoe aan te kiezen voor de meest extreme vorm van de islam. Maar de echte oorzaken zijn hierboven genoemd. Net zoals de 19de eeuwse anarchisten willen ze de bestaande orde omver werpen door gebruik te maken van extreem geweld. Het zijn vooral de symbolen van de politieke en sociale orde die moeten worden aangevallen. Zelfopoffering van individuen, de zogenaamde lone wolves, heeft een grote propagandistische waarde. Het gaat bij hen om een strijd van alles of niets. Hedendaagse terroristen en de anarchisten van honderd jaar geleden hebben geen alternatief te bieden. Het gaat slechts om destructie en doodsdrift. Het is duidelijk dat deradicaliseringsprogramma’s geen zin hebben omdat de ware oorzaken niet worden aangepakt.
Wilders heeft dus geen gelijk. Het gaat in wezen niet om de islam. Doordat zij een verkeerde strijd voeren, verhinderen invloedrijke figuren als Wilders de strijd tegen de werkelijke oorzaken van het terrorisme. Wilders speelt een gevaarlijk spel want hij heeft geen mededogen met de velen die met de rug tegen de muur staan en die als het ware gedwongen worden op extreme wijze te reageren. Het gaat erom dat tienduizenden jongeren, die zich in een uitzichtloze situatie bevinden en zien in welke immense rijkdom anderen kunnen leven, het gevoel krijgen dat de maatschappij om hen geeft. Dat de samenleving er alles aan doet om hen eerlijke kansen te bieden.
Wat is de conclusie? Er volgt steeds een storm van verontwaardiging in de reacties als ik in mijn bijdragen verwijs naar de wijsheid waarop onze joods-christelijke beschaving is gefundeerd. Welnu, ik beweer dat de oplossing van het terrorisme tegen elke ratio ingaat. Het gaat om een morele opdracht die een atheïst, een nihilist, een humanist en zelfs de meeste christenen onmogelijk kunnen aanvaarden, omdat het zo absurd en irrationeel is. Ik verwijs naar het gesprek tussen de rijke jongeling en Jezus van Nazareth (Matteüs 19:16-26). Toen deze jongeling antwoordde dat hij alle geboden correct navolgde, zei Jezus: “Indien gij volmaakt wilt zijn, ga heen, verkoop uw bezittingen en geef het aan de armen”.
Stel nu eens voor dat de immens rijke oliepotentaten hun rijkdom bestemmen voor het gewone volk in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Stel u eens voor dat we boven een bepaald inkomen 100 procent belasting heffen om een solidaire samenleving mogelijk te maken. Dan wordt deze christelijke boodschap van tweeduizend jaar werkelijk opgevolgd en komen we in een andere wereld terecht.
En als u dat godverdomme niet wilt geloven dan weet ik het ook niet meer.
