Het is nog maar een maand tot aan de verkiezingen, maar daar is in politiek café Libertijn van de Amsterdamse VVD maar weinig van te merken. Even na achten zijn er een tiental mensen aanwezig. Een van de leden meldt dat het nog “inloop” is. De groep wordt langzaam wat groter, maar op het hoogtepunt telt deze slechts 33 personen, inclusief de twee gasten en twee presentatoren. Een mager aantal op een avond zo vlak voor de verkiezingen.
Vanavond gaat Tweede Kamerlid Han ten Broeke in debat met journalist Bart Schut. Dit is potentieel interessant omdat Schut zacht uitgedrukt hardere standpunten over de islam heeft dan de VVD, laat staan de relatief linkse VVD uit Amsterdam. Ten Broeke komt echter uit Twente. In de Randstad, zo doceert hij, wordt weleens vergeten dat half Nederland buiten de Randstad woont. Voor het belangrijkste campagne-thema lijkt het weinig uit te maken of je in Amsterdam of in Twente bent: de vraag is hier of Nederland Nederland nog wel is.
Hoewel dit thema de avond grotendeels bepaalt, blijkt uit een rondgang door de zaal dat de aanwezigen aan hele andere campagne-thema’s denken. Een vrouw vindt iets onduidelijks over de rol van de lokale overheid. Anderen noemen zorg, een Europa van verschillende snelheden en de nadelen van privatisering. Dit is eigenlijk aanleiding om het niét over de Nederlandse identiteit te hebben, maar we doen het toch. Het thema van de Nederlandse identiteit is heel belangrijk, denkt Ten Broeke. Ook in andere landen speelt dit.
Ten Broeke vertelt wat het moment was dat hij zich realiseerde dat identiteit een belangrijk thema is. Hij denkt terug aan de gebeurtenissen op de Erasmusbrug, waar 5000 Nederturken met Turkse vlaggen stonden te juichen voor Erdogan en voor Turkije. Ze gebruikten de vrijheid die er in Nederland is om te demonstreren, maar intimideerden tevens een NOS-ploeg. Er waren ook andere incidenten. Volgens Ten Broeke kun je niet zelf de demonstratievrijheid gebruiken en vervolgens een bom op een Gülen-gebouw gooien.
Volgens Ten Broeke moeten liberalen opkomen voor grondwettelijke vrijheden en zeggen dat mensen normaal moeten doen. In de politiek, zo legt hij uit, moet je moreel leiderschap laten zien. Dat is wat Mark Rutte volgens hem “op een beschaafde en persoonlijke manier” heeft gedaan. Dit thema raakt aan onze vrijheden en dit gaat verder dan alleen het werk van politie en justitie. Ten Broeke vindt dat dit benoemd moet worden.
Een man in het publiek wil weten wat intimideren precies inhoudt. Wanneer is hier sprake van? Wat gaat de VVD hieraan doen? Ten Broeke zegt: “als maatregelen genomen moeten worden, moeten ze genomen worden.” Er moeten juridische maatregelen genomen worden, maar omdat we allemaal niet willen dat vrijheden worden aangetast moeten we dit ook benoemen. De reacties op de uitspraken van Rutte laten volgens Ten Broeke zien dat er een obsessie is met de toon van het debat en de vraag of je wel deugt. Voor “doorslaan” op deze punten hebben we Wilders, leren we.
Bart Schut mag een column uitspreken, maar hij stelt vooral een vraag: op immigratie, integratie en islam heeft de VVD-kiezer vaak stevigere standpunten dan de VVD-fractie en de VVD in de regering. Waarom is er geen vleugel bij de VVD die harder beleid op de drie i’s bepleit? De VVD zou met zo’n vleugel veel kunnen winnen. Ten Broeke heeft duidelijk geen zin in die discussie. Volgens hem is er tegenwoordig een politiek leider die hoog in de peilingen staat met “een vodje van één A4”, die een miljoen Nederlanders hun heilige boek wil verbieden en moskeeën wil sluiten.
Ten Broeke denkt dat we weten waar het sluiten van moskeeën en het afpakken van korans toe leidt. “We moeten daar afstand van nemen. We gaan de tegenstellingen niet opdrijven. Dat accepteren we niet.” Het levert Ten Broeke applaus op. Later herhaalt hij de boodschap dat de VVD niet kan samenwerken met een partij die “de trias politica onderuit schopt”.
Zo wordt hier duidelijk wat het verschil tussen VVD en PVV is, maar blijft het gissen wat er na de verkiezingen precies gedaan gaat worden om de Nederlandse identiteit te beschermen.
