Kijk, bij het AD waren ze wel wakker, net als bij Geenstijl. En bij TPO uiteraard. Maar bij veel andere MSM gingen ze er, al dan niet bewust vanwege hun ideologische agenda, met boter en suiker in: ‘Hoera, de criminaliteit in Nederland is afgenomen‘, zo kopten de policor goedvoelmedia eensgezind. Dat zegt het CBS namelijk zelf, en het CBS liegt nooit, nietwaar?
Liegen doet het CBS niet nee, maar framen, spinnen, sturen en verpakken in een specifieke boodschap dan weer wel. Want ondanks het feit dat de boodschap ‘criminaliteit sinds 2012 gedaald’ feitelijk klopt, vertellen de cijfers wel meer dan dat. De cijfers vertellen namelijk ook dat er sinds 2012 weliswaar sprake is van ten eerste minder aangiftes (wat niet perse positief is) maar ten tweede dat de ervaringen van criminaliteit onder burgers in Nederland nog altijd enorm is. Misschien iets minder enorm dan in 2012 maar nog altijd enorm. In 2015 werden zo’n 4,4 miljoen Nederlanders slachtoffer van criminaliteit (cybercriminaliteit niet meegenomen, nog afgezien van de door het CBS toegepaste correcties). Dat is meer dan een kwart van de bevolking.
Voor die 4,4 miljoen criminaliteitslachtoffers doet het er niet toe hoeveel slachtoffers er way back in 2012 waren. Wie slachtoffer is van criminaliteit, is niet geïnteresseerd in relativering door het te verhouden met het verleden. ‘Relatief minder slachtoffers’ betekent niet dat slachtoffers zich dus ook minder slachtoffer voelen.
Maar de boodschap ‘Nederland nog altijd crimineel, kwart van de bevolking slachtoffer criminaliteit’ is natuurlijk niet de boodschap die media en overheid graag brengen. Daar worden mensen alleen maar ongerust van. Daarvan gaan ze zich onveilig voelen. En dat ‘speelt de verkeerde politici in de kaart’. Terwijl je, aan de hand van de cijfers, evengoed zou kunnen zeggen dat die ‘verkeerde politici’ juist de ‘goede politici’ zijn omdat kennelijk een kwart van de bevolking nog altijd slachtoffer is van criminaliteit en het dus terecht is dat burgers zich zorgen maken waardoor ze op een bepaalde politicus stemmen.
Nog opvallender dan het listige trucje om de misdaadstatistieken af te meten aan vroeger (vergeleken met vroeger valt trouwens altijd alles mee: zo bestond er in de tweede helft van de negentiende nauwelijks medicatie tegen pijn of anesthesie waardoor het afzetten van een been op bijvoorbeeld het slagveld tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog zonder verdoving plaatsvond, terwijl dat nu onder narcose zou gebeuren. Maar zou dat voor degene die om welke reden dan ook een been moet missen een echt grote troost zijn?) is het proberen weg te moffelen van het nog altijd zeer grote verlies van vertrouwen in de politie bij burgers.
Dat er weinig criminaliteit wordt geregistreerd betekent dan ook vooral dat mensen nauwelijks aangifte doen. Dat mensen nauwelijks aangifte doen heeft vrijwel altijd te maken met te weinig vertrouwen in een goede afloop van aangifte. Of met het feit dat aangifte doen een hele klus is omdat er nauwelijks nog politiebureaus zijn, je vaak eerst een afspraak moet maken en het aangifte doen zelf een tijdrovende klus is, niet zelden omdat degene die de aangifte opneemt van toeten noch blazen weet en natuurlijk omdat het ICT-systeem van de politie zo’n enorme puinhoop is dat elke komma die moet worden ingevoerd een kwartier kost.
Het CBS heeft er echter voor gekozen dat, heel veilig in de laatste alinea weggestopt, als laatste te noemen, terwijl het juist één van de opmerkelijkste feiten is. Het onveiligheidsgevoel onder burgers daalt, maar de aangiftebereidheid ook. Dát is het nieuws. Maar niet voor het CBS. Of de goedvolkmedia. Die vertellen u liever dat ‘Nederland de afgelopen vijf jaar minder crimineel is geworden’.
Opvallend: uitgerekend een ultiem policor ideologisch voorlieg- en framemedium als NRC Handelsblad publiceert jaarlijks de echte, onverbloemde snoeiharde angstaanjagende feiten en deprimerende cijfers over de failliete rechtstaat Nederland. Notabene van de hand van Folkert Jensma. Die leest namelijk elk jaar de cijfertjes die verder niemand wil (of kan) lezen en komt, steevast, elk jaar weer tot de conclusie dat van alle aangiftes die worden gedaan maar een belachelijk klein percentage ook bij de Officier van Justitie op het bureau komt, en dat daarvan een nog veel kleiner, veel belachelijker, percentage überhaupt voor de rechter komt en dat daarvan weer een heel klein, absurd laag, percentage ook wordt bestraft met een gevangenisstraf, laat staan een gevangenisstraf van langer dan drie maanden.
Het gevolg van zo weinig mensen die worden veroordeeld tot een gevangenisstraf is natuurlijk dat de cellen komen leeg te staan. Je zou het feit dat de cellen leeg staan als objectief nieuws kunnen brengen: ‘Er staan steeds meer cellen leeg’. Of je zou dat in de context kunnen brengen: ‘Er worden steeds minder mensen tot celstraf veroordeeld dus de cellen staan leeg’. Maar wat de media u in dat geval steeds voorschotelen is: ‘Het gaat goed met Nederland want er staan steeds meer cellen leeg’.
Het is niet geheel onwaarschijnlijk dat als alle rechters op een dag zouden besluiten gewoon helemaal niemand te veroordelen de media bereid zijn ‘er is geen criminaliteit meer in Nederland want er is niemand veroordeeld’ als serieus nieuws te brengen.
Dit alles neemt natuurlijk niet weg dat het frame van het CBS en de media gewoon klopt. In vijf jaar tijd is de ervaren en geregistreerde criminaliteit inderdaad afgenomen. Het is alleen wel een frame. De feiten waarover het gaat kunnen echter in élk frame worden geplaatst. Als er komende maand elke dag een bloedige aanslag plaatsvindt en de maand daarop geen enkele aanslag dan klopt het frame dat ‘het aantal aanslagen vergeleken met vorige maand spectaculair is afgenomen’. Net als dat het aantal atoomexplosies sinds de jaren veertig vorige eeuw spectaculair is afgenomen en de kans op nog een vliegtuigcrash in de uren na een vliegtuigcrash vrijwel nihil is. Voor de inwoners van Hiroshima en Nagasaki of de slachtoffers van vliegtuigcrashes zal dat er weinig toe doen. Voor die slachtoffers telt slechts het feit dat ze slachtoffer zijn geworden. Relativeren verandert helemaal niets aan de feiten.
Je zou eigenlijk mogen verwachten dat journalisten meer zijn dan een doorgeefluik van rapporten over statistieken of frames waarin cijfers en feiten zitten verpakt. Die rapporten en frames komen namelijk steevast van overheidsinstellingen of instellingen die gelieerd zijn aan de overheid. Alle reden dus om als journalist extra kritisch naar de rapporten te kijken, zou je denken, want als er iets is waarin je de overheid moet wantrouwen dan is het wel een frame waarin een boodschap wordt verpakt. Helaas. Voor de meeste journalisten geldt dat zodra een overheidsrapport precies beschrijft wat in het ideologische kader past de kritische vragen achterwege blijven.
Dat is bij CBS-rapporten zo, dat is bij een rapport over ‘ongelijkheid in het onderwijs‘ zo, dat was bij het rapport over het MH17-onderzoek zo (alleen een RTL Nieuws-journalist, Geenstijl en blogger Joost Niemöller bleven kritisch) en dat is nu zo als het gaat over bijvoorbeeld ‘nepnieuws en Rusland’. Als de Amerikaanse veiligheidsdiensten zeggen dat de Russen verantwoordelijk zijn voor ‘nepnieuws’ en ‘daarmee de verkiezingen proberen te beïnvloeden’ houdt de journalistiek op met kritisch vragen en pent het braaf over. Terwijl: als er één organisatie is die je moet wantrouwen, alleen al vanwege de aard van die organisatie, dan is het wel een veiligheidsdienst van een land. Alsof die ooit een reden hebben de waarheid te vertellen.
Trouwens: weet u nog via welke kanalen we destijds te horen kregen dat er ‘massavernietigingswapens’ waren in Irak? Of dat ‘Iraakse soldaten baby’s uit couveuses op de grond gooien in Kuweit’? Of dat ‘Al Qaida in het Tora Bora-complex een complete basis heeft gehuisvest’? Precies: de kwaliteitsmedia. Dat hadden ze namelijk gehoord van de veiligheids- en inlichtingendiensten, dus waarom nog twijfelen? Nepnieuws is wat dat betreft al heel oud en heel oud mediaal.
Zoals de framing van de CBS-rapportage over criminaliteit al laat zien (inclusief een subjectief ingestoken propagandaverhaaltje door de korpschef der politie) hebben media zo hun eigen redenen feiten te verdraaien of op z’n minst te verpakken in een verhaal dat niet helemaal de waarheid vertelt. Die media zijn namelijk lang niet altijd even objectief en streven er hoe dan ook naar een specifieke maatschappij-opvatting weer te geven. Sommige media hebben ook specifiek die doelstelling (de hoofdredacteur van NRC Handelsblad heeft onlangs nog openlijk tijdens een openbare discussie toegegeven dat het de doelstelling is van NRC om ‘pro EU’ en ‘tegen het populisme’ te zijn), andere media hebben die doelstelling niet maar worden ofwel sterk gekleurd door de opvattingen van individuele journalisten ofwel doen er alles aan die doelstelling zoveel mogelijk te verbergen om bij kritiek te kunnen roepen altijd ‘objectief en transparant te zijn geweest’.
Dankzij het CBS weten we nu weer wat we het beste kunnen concluderen: denk zelf. Laat je nooit misleiden door alleen de media. Trap er niet in! Sinds het internet kunnen we nu allemaal zelf informatie achterhalen, we kunnen zelf de rapporten lezen en de cijfers bekijken, we kunnen ook zelf daaruit conclusies trekken. En aan de hand van onze eigen conclusies beoordelen hoe het er met dit land voorstaat, en op welke politicus we moeten stemmen.
