De rellen rond het Turkse consulaat in Rotterdam en de pogingen van Ankara de grondwetswijziging erdoor te drukken waardoor president Erdogan meer machtsmiddelen ter beschikking krijgt, heeft een groot probleem bloot gelegd. Het buitenland bevindt zich tegenwoordig in het binnenland. Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders legde bij Paul Witteman op zondag uit dat hij de eerste Minister op zijn post is die meer de wijken is ingegaan dan dat hij het buitenland bezocht. Toen hij de kern van het probleem besprak legde hij de nadruk op het ‘recht’ en de ‘wet’, het onderliggende grote probleem, de identiteit, vermeed hij.
Zo draaien we al heel wat decennia rond de hete brij in Nederland en Europa. In de zojuist verschenen bundel De Europese Spagaat hebben verschillende auteurs zich gebogen over die hamvraag: Wie zijn we in Europa, hoe Europees zijn we en moet het worden? Komt er een Europese superstaat of een Europa van de regio’s: federaal van opzet?
Het probleem van de spagaat zit hem in feit dat dat ‘we’ ons nog niet Europees genoeg voelen — daar hebben de massale problemen, niet in de laatste plaats de excessieve migratie, flink aan bijgedragen. Anderzijds kunnen we ook niet makkelijk terugvallen oude vertrouwde concepten zonder voor ‘xenofoob’, ‘dom’ en ‘racistisch’ te worden uitgemaakt. Er is dus geen weg terug en geen weg voorwaarts, althans geen gemakkelijke.
Een deel van de allochtone bevolking in Europa heeft daar beduidend minder last van. Zij plukken de kosmopolitische vrijheden hoe het uitkomt en scharen zich voor de rest rond de traditionele moederschoot van hun thuisland, etniciteit of geloof. Het is toch wel wonderlijk dat naar het schijnt een overgrote meerderheid van de Nederlandse Turken gaat stemmen voor minder vrijheid in Turkije, terwijl zij die vrijheid hier wél genieten.
Dergelijke processen, die aantonen dat de integratie op z’n zachts gezegd niet echt geslaagd is, zullen het gevoel van vervreemding van de autochtone bevolking versterken. Niet voor niets toonde premier Rutte zich ineens erg ferm en trok hij de landingsrechten voor de Turkse minister in, omdat hij natuurlijk ook wel voelde wie er garen zou spinnen bij deze nieuwe blijk van desintegratie in de Nederlandse wijken. In verkiezingstijd is identiteit ineens wel een issue.
Het wordt zaak dat het gat tussen ‘kosmopolitisch’ super-Europa en het ‘xenofobe’ Euroscepticisme gedicht wordt. Een verdieping van Europa is nodig: niet een verbreding. Er moet geconsolideerd worden, niet uitgebreid. En gevaarlijke experimenten, zoals Merkels ‘wir schaffen das’ moeten absoluut vermeden worden. Het gebrek aan (discussie over) identiteit sterkt de overtuiging van nieuwkomers dat ze in een moreel ‘leeg land’ komen, dat naar believen kan worden ingevuld. Een nieuw beloofd land. Niet voor niets reageert een deel van allochtone daders (livestream verkrachting in Zweden) met verbazing als zij voor excessen worden opgepakt. Als Europa nergens voor staat dan wordt de leegte vanzelf opgevuld.
De barometer in Europa staat op naderend onweer. Aan ridicule ideeën van iedere morgen een volkslied heeft niemand iets. Het is ook absoluut ongeloofwaardig, als men bedenkt dat onze toegangspoort tot Nederland, Schiphol, jarenlang geterroriseerd werd door bendes rovertaxi’s die de eerst de beste toerist een poot uitdraaiden. Wie zo z’n entree in het land verwaarloost moet ook niet verwachtten nu wel serieus te worden genomen. Nu zien we zeeën van Turkse vlaggen; “Allahu Akhbar” wordt gescandeerd in de Rotterdamse straten.
Hier gepast op reageren is geen kwestie van links of rechts, maar van staan waarvoor we staan. Willen we vrij en tolerant zijn? Vecht daar dan ook voor! Dit is in ieder geval de oproep van vele auteurs in De Europese Spagaat, die daarin hun visies hebben bijgedragen, waaronder Paul Cliteur, Ad Verbrugge en Wim van Rooy. En als wij stellen dat er gevochten moet worden voor het behoud van de tolerantie én van de eigen Nederlandse cultuur, dan bedoelen we niet alleen in verkiezingstijd. Misschien vormen tevreden lidstaten wel eerder een sterk Europa dan een doorgedrukt pandoer vanuit Brussel.
