In het Beatrixtheater in Utrecht vindt zaterdagmiddag de politieke ledenraad van de PvdA plaats. Uw verslaggever zit naast Marith Volp, de nummer veertien van de kandidatenlijst. Met negen zetels is de kans nihil dat ze ooit nog terugkomt in de Kamer. Exit Volp dus, die door opvallend veel leden wordt begroet. Ze illustreert het drama van de PvdA: ze heeft een echte achterban en heeft een goed verhaal, maar straks zitten er gewoon vier oud-bewindspersonen in de fractie. Wie gelooft nou echt dat Jeroen Dijsselbloem weer Kamerlid wil worden?
Dan gebeurt er iets vreemds. Een vrouw met blond haar loopt op Volp af en en zegt dat ze Volps reactie op het opiniestuk van Tweede Kamerlid Jan Vos gewaardeerd heeft. Vos schreef deze week een kritisch stuk over de PvdA. Maar Volp heeft daar helemaal niet op gereageerd: dat was Tweede Kamerlid Sjoera Dikkers. Wat gaat hier mis? De blonde vrouw blijkt de politiek assistent van Lodewijk Asscher, die Kamerleden van de PvdA door elkaar haalt. Met zulke adviseurs van de partijtop heb je geen vijanden meer nodig. Hoeveel afstand tot gewone Kamerleden wil men hebben?
Elkaar kennen en wat inlevingsvermogen, dat is hier sowieso lastig. De PvdA heeft tot woensdag een enorme hoeveelheid Kamerleden en ze lijken vandaag allemaal aanwezig. Het zijn vaak namen waar u nog nooit van gehoord heeft als Joyce Vermue, Yasemin Cegerek en Angelien Eijsink. Sommigen gingen al weg, de rest wordt door de verkiezingsuitslag daartoe gedwongen. Van de huidige Kamerleden komen alleen Khadija Arib, Attje Kuiken en Henk Nijboer terug. De politiek assistent van Asscher meldt ondertussen bij de koffie dat “het heel efficiënt vergaderen is met negen man.”
In de koffieruimte is het sowieso gezellig want er speelt een bandje: de Feliciano’s zingen vrolijke deuntjes, zoals ze dat al eerder deden ten tijde van de lijsttrekkersstrijd. Een man zegt bij de koffie dat ze beter Mieke Telkamps uitvaart-klassieker “Waarheen waarvoor” hadden kunnen draaien. Anderen maken vergelijkingen met de Titanic, waar de muzikanten volgens de overlevering ook tot de laatste seconde doorspeelden. Bij de PvdA waren de Feliciano’s kennelijk al geboekt omdat niemand dacht dat het verlies zo fors zou zijn. Het partijkantoor had na woensdag andere dingen aan zijn hoofd dan bandjes afbellen.
Qua uitstraling kan de PvdA ook nog wel wat advies gebruiken. De voorzitter van deze vergadering zit met een ongedefinieerde mevrouw achter een tafeltje met achter hen een heel groot zwart gordijn. Alle beeldschermen in de zaal laten deze gitzwarte opstelling zien. Dit versterkt het idee van een begrafenis. Dat gevoel wordt nog eens extra versterkt door de aanwezigheid van SP-folders in de koffieruimte. De folders gaan over een Nationaal Zorgfonds en roepen op “ons initiatief” te steunen. Dat is dus een initiatief van de SP.
We luisteren naar Hans Spekman die het verlies een enorme klap vindt en wil dat er iets gaat veranderen. Dat moet zonder hem, want hij stapt op. Er volgt een lange staande ovatie. Toch gaat de vernieuwing een klein beetje anders want Spekman gaat pas in oktober weg. Dat leidt tot een discussie van een uur of het proces niet wat sneller kan want de gemeenteraadsverkiezingen zijn al in maart 2018. Spekman mag van de leden uiteindelijk nog even blijven. Asscher voorspelt alvast dat de PvdA de gemeenteraadsverkiezingen gaat verliezen.
Asscher herhaalt de idealen van de PvdA nog maar eens en daarna gaat de discussie van start. Dit gebeurt op de ouderwetse PvdA-manier waarbij een zaal van honderden mensen twee uur lang naar ongestructureerde interrupties van gewone leden moet luisteren. Veel vertrekkende Kamerleden haken zichtbaar af en vermaken zich met onderonsjes aan de zijlijn, waardoor veel interrupties slecht te horen zijn. Tussendoor is er een stemming die door technische problemen twintig minuten in beslag neemt. We zingen een liedje voor Jetta Klijnsma want zij blijkt jarig te zijn.
Er ontstaat al snel een lange lijst klachten en suggesties. De PvdA is geen vrouwenpartij meer, de PvdA moet aan de slag gaan, de idealen van de PvdA moeten in de praktijk worden gebracht, de PvdA moet met leden in gesprek gaan, de PvdA moet ook met de buitenwereld in contact staan, de PvdA moet weer in de regering, er moet meer aandacht komen bij de PvdA voor de energietransitie en nog veel meer. Het partijbestuur laat de leden weten dat ze er aanstaande maandag verder over zal vergaderen en dan komen ze erop terug.
Het meeste applaus is hier voor het idee de Jonge Socialisten (JS) – de PvdA-jeugd – te betrekken bij het proces. Er hebben namelijk ontzettend weinig jongeren PvdA gestemd. JS-voorzitter Lieke Kuiper krijgt hard applaus. Of de JS ooit in staat is geweest jongeren te enthousiasmeren is twijfelachtig, maar als de partij zelf geen ideeën meer heeft, hebben de jongeren die misschien wel, lijkt hier het credo. Ook horen we dat “Van Waarde” nog eens gelezen zou moeten worden: een vaag PvdA-project waarin een visie op de sociaaldemocratie wordt ontvouwd. Het schijnt een ontzettend goed rapport te zijn, maar het is kennelijk nog nooit door PvdA’ers gelezen want de PvdA roept steeds op het rapport eens ter hand te nemen.
Al met al weten we na deze middag dat de PvdA de komende maanden zal blijven hakketakken hoe het verder moet. In de serie De PvdA-blues zal uw verslaggever verslag doen van deze “tocht door de woestijn”, zoals Asscher het noemt. Naar leden luisteren moét, vertelt Asscher en een paar minuten later klimt een man op het podium die trots is op de inbreng van de PvdA in Rutte-2. Wat het allemaal met sociaaldemocratie te maken had, legt hij niet uit.
Een man naast uw verslaggever is al vijftig jaar lid en vat de boel treffend samen: “Natuurlijk stemmen mensen geen PvdA, want het beleid is op straat gewoon aan niemand uit te leggen.”
Dat was de partijleiding kennelijk ontgaan.
