Jeroen Smit hield onlangs in de Buitenhof-rubriek Schuim en As een pleidooi voor immigratie. Inspiratiebron vormde een artikel in The Economist. Immigratie, zo betoogde Jeroen Smit, is onder andere nodig als oplossing voor de vergrijzing. “Het is ook in belang van de rijke landen om veel meer migranten toe te laten, vooral omdat in veel van die landen de bevolking vergrijst” parafraseert Smit het Economist-artikel, “Wie gaat de toekomstige pensioenen betalen? Hardwerkende migranten zijn nodig … om daarin te voorzien”.
Ongelofelijk dat een argument dat al zo vaak deskundig is ontzenuwd, tóch weer breed uitgemeten wordt in een toonaangevend debat- en opinieprogramma. De huidige immigratie is namelijk op geen enkele manier een oplossing voor de vergrijzing in Nederland. Dat is al zo vaak aangetoond door gezaghebbende instituten als CPB, CBS en NIDI dat het op zijn minst van luie journalistiek of schrijnende onwetendheid getuigd om zo’n positief verhaal te brengen zonder er bij te vertellen hoe desastreus zo’n ‘open deuren-beleid’ in de Nederlandse context zal uitpakken. Vandaar even een uiteenzetting van de twee belangrijkste tegenargumenten.
Immigranten zijn gemiddeld genomen jong, maar behoren zelf uiteindelijk na verloop van tijd ook tot de ouderen. Voor een deel is vergrijzing ook gewoon het gevolg van eenmalige verschijnselen zoals de babyboom en op zich positieve zaken als toenemende levensverwachting. Die verschijnselen zijn niet terug te draaien of op te lossen. Gewoon uitzitten en opvangen van de gevolgen is dan het devies.
Vergrijzing is daarnaast deels ook ontgroening. Dat is het verschijnsel dat door een laag geboortecijfer elke generatie kleiner is dan de voorgaande. Omdat de meeste immigranten hun vruchtbaarheid na verloop van tijd ook aanpassen richting het Nederlands gemiddelde, lost immigratie dit probleem ook niet duurzaam op.
Mede om voornoemde redenen zijn er toenemende aantallen immigranten nodig om de vergrijzing blijvend tegen te gaan, met grote bevolkingsgroei als gevolg. Dit is het verleden al meermalen door demografen doorgerekend voor Nederland. De Beer liet dit 20 jaar geleden reeds zien in het artikel Immigratie kan vergrijzing niet tegenhouden (CBS, Maandstatistiek van de Bevolking, november 1996). Hij rekende voor dat er een migratiesaldo van een half miljoen mensen per jaar nodig zou zijn om het percentage 65-plussers in 2040 op 13,5% te houden. Dat is iets boven het niveau van 1996 (13%). De bevolking zou dan uitgroeien tot ruim 43 miljoen personen.
Met een zelf ontwikkeld demografisch model is een simulatie uitgevoerd waarin de demografische druk (groene en grijze druk) over de hele periode tot 2060 in de buurt van het niveau van 2016 gehouden wordt. Het aantal immigranten dat hiervoor nodig is stijgt in deze simulatie van 400 duizend personen in 2016 tot 2,6 miljoen per jaar in 2060, waarvan ongeveer 30% zich op lange termijn permanent vestigt. Autochtonen (inclusief geassimileerde immigranten) vormen in 2060 nog slechts een ongeveer een kwart van de bevolking. De bevolking is in 2060 verdriedubbeld tot ruim 52 miljoen personen. Een tamelijk ontwrichtend scenario.
Het kan nog extremer. Een rekenexercitie van de Verenigde Naties voor Zuid-Korea (pdf, zie scenario VI) uit het jaar 2000 liet de volgende onthutsende cijfers zien. Als men in Zuid-Korea met immigratie de vergrijzing op het niveau van 1995 wil houden zijn er tot 2050 5,1 miljard immigranten nodig. De totale bevolking van Zuid-Korea zou dan 6,2 miljard personen tellen. Dat is een groot deel van de huidige wereldbevolking. Niet erg realistisch dus.
2) Immigratie is geen oplossing voor de kosten van de vergrijzing
De huidige immigratie is verder in de Nederlandse context ook absoluut geen middel om de kosten van de vergrijzing op te vangen. Vanwege de uitgebreide verzorgingsstaat dragen immigranten namelijk gemiddeld genomen negatief bij aan de schatkist. Het opleidingsniveau, de lonen en de arbeidsparticipatie zijn lager dan gemiddeld en het uitkeringsgebruik is hoger dan gemiddeld. In de voornoemde simulatie lopen de totale kosten van immigratie dan ook op tot 5500 miljard euro in 2060.
Ook zonder extreme scenario’s zijn de kosten hoog. In de onderstaande grafiek zijn de kosten van primaire immigratie tijdens kabinet Rutte II weergegeven. De enige groep immigranten die op korte termijn een netto bijdrage aan de schatkist levert, zijn de immigranten in de categorie ‘Arbeid overig westers’. Echter, na verloop van tijd gaan bij deze groep eveneens de kosten overheersen en is het saldo negatief. Geen oplossing voor de vergrijzing dus. Kortom: het middel is erger dan de kwaal.
