Als je niet beter zou weten, zou je denken dat dit een bijeenkomst is van 50PLUS. Het publiek is hier gemiddeld boven de vijftig. De enige reden waarom het publiek in De Rode Hoed gemiddeld niet boven de zestig uitkomt, is omdat er een tiental jongeren aanwezig is. Zie hier een fundamenteel probleem van de PvdA: de partij ging niet met de tijd mee, lijkt vooral senioren aan te trekken en trekt weliswaar ook jongeren, maar vooral types die denken via de partij ooit nog eens aan een baantje te komen.
Deze maandagavond is het tijd voor de Den Uyl-lezing, een lezing die sinds de dood van de oud-premier vrijwel jaarlijks wordt georganiseerd. Het is voor de toevallige bezoeker niet duidelijk of dit een officieel PvdA-evenement is, want nergens is het logo van de sociaaldemocraten te bekennen. Toch heeft het er alle schijn van: de website van de PvdA kondigt deze lezing aan, net als de website van het wetenschappelijk bureau. De lezing wordt formeel georganiseerd door een afzonderlijke stichting. Die krijgt kennelijk ruim voldoende subsidie, want de spreker van vandaag is overgevlogen uit de VS.
De lezing wordt opgefleurd door de aanwezigheid van allerlei partijprominenten die alle problemen van de PvdA illustreren. De gewezen lijsttrekker Ad Melkert is van de partij, de gewezen Amsterdamse wethouder Pieter Hilhorst, oud-staatssecretaris Rick van der Ploeg, de onbekende oud-Europarlementariër Jan Marinus Wiersema, het onbekende oud-Kamerlid Angelien Eijsink, oud-Kamerlid John Leerdam, de Amsterdamse partijcoryfee Fatima Elatik en niet te vergeten oud-partijleider Job Cohen. Partijdenker René Cuperus is er ook. Als uw verslaggever het goed heeft gezien, zit zelfs Felix Rottenberg in de zaal.
Een onderzoeker meldt dat deze lezing eigenlijk “parels voor de zwijnen” is en een opiniemaker wil kwijt dat deze lezing alles wegheeft van “een preek van de leek” maar dan bij de PvdA. De lezing wordt verzorgd door Cornell William Brooks, de voorzitter van de NAACP, de National Association for the Advancement of Coloured People. Zijn lezing heeft de titel: “De politiek van de haat en de democratie van de hoop”. Brooks spreekt volgens de aankondiging over de huidige situatie in de VS en de rol van progressieve bewegingen aldaar.
Er komt een oudere man het podium op. Het blijkt de Amsterdamse socioloog Abraham de Swaan te zijn. “Hallo allemaal,” zegt hij en schakelt over op het Engels. In de VS worden de rechtstaat en de democratie ondermijnd, meldt De Swaan. We moeten echter op de lange termijn denken, ook in Nederland in tijden van verloren verkiezingen. De NAACP heeft veel betekend en veel bereikt en keek ook altijd naar de lange termijn. De organisatie verdient onze steun, meldt De Swaan, die ons oproept geld te storten. Er zijn echt alternatieven voor Wilders, Trump en Le Pen, weet hij. Een mager applaus volgt.
Dan is het tijd voor Brooks. Hij is blij hier in Amsterdam te zijn want hier is Trump in ieder geval niet. Hij heeft ook zijn beveiliger meegenomen die hier als taak heeft Brooks te beschermen tegen fietsers. Dat is weer eens wat anders dan in de VS, grapt Brooks. Zijn boodschap is erg eenvoudig. Dit is een belangrijk moment voor de democratie, juist vanwege de verkiezing van Trump. Er komen populistische bewegingen op vol xenofobie, racisme, anti-semitisme en moslimhaat. Brooks ziet een overeenkomst tussen de Ku Klux Klan en de opkomst van Trump. In beide gevallen was er angst voor migranten.
Brooks vindt dat er met antisemieten en racisten geen compromissen gesloten kunnen worden. De hate crime ten aanzien van gekleurde Amerikanen, Joden en moslims stijgt, vertelt hij. Dit blijkt uit cijfers van de FBI. Tegen al dit gif moet gestreden worden en dat moeten de mensen zelf doen. Dat kan niet worden uitbesteed aan de politiek. “This is the moment”, zegt Brooks elke halve minuut. Dit is het moment dat progressieven moeten laten zien waar ze echt voor staan en wat hun waarden zijn.
Het gevecht van vandaag is ook het gevecht van onze voorouders, zegt Brooks, die ons eraan herinnert dat Afro-Amerikanen in de VS pas na een lange strijd gelijke rechten kregen. Toen zijn opa verkiesbaar was voor het Congres, was hij kansloos, maar postuum won hij alsnog met de verkiezing van een zwarte president. Dit is een internationale strijd, waarbij we mensen moeten mobiliseren en ons moeten organiseren, roept Brooks. De verkiezing van Trump is geen reden voor depressie maar een uitdaging om in actie te komen. Het aantal leden van de NAACP stijgt alleen maar, vertelt hij.
De Rode Hoed is een voormalige kerk en Brooks heeft alles weg van een predikant. De zaal luistert ademloos. Er is opvallend weinig applaus tussendoor, terwijl Brooks regelmatig stiltes laat vallen. Na een uur komen er medewerkers van De Rode Hoed binnen met nootjes en olijven. Dan is Brooks klaar.
Job Cohen komt het podium op, bedankt Brooks en zegt dat hij vol overtuiging heeft gesproken. Ook als je verliest moet je doorgaan, denkt Cohen. Dat is een boodschap die de PvdA dezer dagen in Nederland ook goed kan gebruiken. Daarmee is het inhoudelijke programma plotseling ten einde. Hier is geen plaats voor reflecties op of discussie over de waarde van de woorden van Brooks voor de PvdA, in een tijd waarin juist veel voormalige aanhangers met een migratie-achtergrond hun heil bij DENK en Artikel 1 zoeken en zich resoluut van de PvdA afkeren.
Cohens afsluitende woorden gaan feilloos over op een ander onderwerp: de catering. De drank is het eerste half uur op kosten van de organisatie en daarna is die voor eigen rekening, meldt hij. Applaus. De zaal komt traag in beweging in de richting van de bar.
