In de Iraakse stad Mosul gaat het flink los. NAVO-bommen maken dagelijks honderden slachtoffers. Kwaliteitsdeugkrant New York Times heeft het over een nieuwe tactiek van de Islamitische Staat in Mosul: het plaatsen van burgers in een gebouw om zoveel mogelijk doden te veroorzaken. De BBC heeft het over ‘menselijke schilden’, maar volgens de Amerikanen is dat anders omdat ISIS niet een aanval probeert te voorkomen, maar juist wil uitlokken en daarom de aanwezigheid van de burgers niet duidelijk maakt. Klinkt als een kleine variatie op de gebruikelijke tactiek. Interessanter is het verhaal dat de NYT en de BBC er van maken. Amerikaanse bommen gaan even hard boem als Russische bommen maar kunnen blijkbaar wel geëxcuseerd worden als dat zo uitkomt.
Herinnert u zich nog de #ophef over Aleppo eind vorig jaar? Datzelfde begrip is nu nergens te vinden. De koppen van ‘kwaliteitsmedia’ als de New York Times, Washington Post en The Guardian – zij schrijven eerst, de Nederlandse deugkranten volgen – liepen destijds over van drama. Russische mega-turbo-explosieven die een ‘hel op aarde’ veroorzaken. Schande in de VN. Een mislukt staakt-het-vuren. “A war of extermination in every sense of the word.” Het werk van een wrede regering die alleen maar dood en verderf voor ogen heeft. Hoe kan de rest van de wereld blijven toekijken terwijl Poetin en Assad vrolijk baden in kinderbloed?
Maar over Mosul hebben we nog niemand horen huilen. Het feit dat er de afgelopen week 700 bommen en ook nog eens 400 HIMARS raketten op Mosul werden afgevuurd krijgt een vermelding van een halve zin in het artikel van de NYT. Evenveel als het gebruik van menselijke schilden door rebellen in Aleppo.
Interessant is ook de visuele taal die erbij past. Mainstream media voert ons een menu van ‘goede’ luchtaanvallen en ‘slechte’ luchtaanvallen. Bij een ‘goede’ luchtaanval zie je het resultaat van bovenaf: steriele infraroodprenten vanuit het vliegtuig, met doelwitten beneden die in puin opgaan. Mission accomplished. Iedere dode wordt genoteerd als vijandelijke strijder. Met de opmars van drone-aanvallen is het allemaal nog makkelijker en goedkoper geworden, ook al zijn negen van de tien doden gewoon burgers. Nobelvredesprijswinnaar Obama tapt er vrolijk moppen bij en de deugmens klapt. Bij een ‘slechte’ luchtaanval zien we het resultaat op de grond: kapotte woonkamers, opengereten kinderlijkjes, huilende moeders. Complete gebouwen tot puin gereduceerd. Dode vechters zien we niet vaak in zo’n verhaal. Burgers en strijders zijn in zulke conflicten al lastig te onderscheiden, al helemaal wanneer er een paar honderd kilo aan explosieven overheen zijn gegaan. Slechte partijen plegen slechte luchtaanvallen, goede partijen plegen goede luchtaanvallen.
Zie hier een voorbeeld van een ‘goede’, of in ieder geval een airstrike waar de salafistenkrant met een vriendelijk Westers gezicht, Al-Jazeera, niet zoveel moeite mee heeft: België wil een onderzoek naar een luchtaanval waarbij 130 tot 400 burgerdoden zijn gevallen. De foto boven het artikel toont geen dode kinderen, maar een F-16 met een leeg bommenrek. Oogt weer een stuk vriendelijker dan het gebruikelijke arsenaal dat normaal onder die vleugels hang, bommen van 250 tot 900 kilo. Zoek maar eens artikelen van Russische luchtaanvallen en kijk of daar ook voornamelijk leuke plaatjes van stoere gevechtsvliegtuigen te zien zijn. Een ander stuk van de NYT, over de 229 burgerdoden die zijn gevallen als gevolg van de meer dan 50 duizend coalitiebombardementen sinds 2014. Nog erger dan het feit dat dit belachelijke nummer klakkeloos wordt overgenomen zonder enige twijfel, is de foto bovenaan, van…Irakezen die lekker pootje baden in een zwavelbron? (Voor een leuke terugblik: toen in Aleppo in twee dagen tijd 150 mensen om kwamen kon men geen genoeg krijgen van de tranen.)
De Amerikaanse militaire technologie loopt op zijn zachtst gezegd ietsje voor op de Russen en dat maakt een hoop goed. Amerikaanse luchtaanvallen zijn ‘precisiebombardementen’ of ‘surgical strikes‘, Russische luchtaanvallen met ‘bunker buster’-bommen (die de Amerikanen en Britten ook gebruiken om ISIS-tunnels op te blazen doen de arme burgers van een stad beven en daardoor ‘radicaliseren’ de rebellen, die anders echt geen jihadisten zouden zouden zijn. Militaire doelen en successen worden niet of nauwelijks genoemd als het om de Russische interventie gaat.
Vreemd, aangezien er in Mosul dagelijks meer doden vallen dan in Aleppo gedurende het gehele slotoffensief destijds (eind 2016). Nu is Mosul iets dichter bevolkt. De stad is in 2014 zonder slag of stoot ingenomen door ISIS, waarbij de jihadisten een enorm wapenarsenaal buitmaakten op het Iraakse leger dat spontaan de benen nam. De minderheden hebben natuurlijk de benen genomen maar het meerendeel aan soennitische Arabieren is gebleven. Al met al telt de bevolking minstens 600 duizend zielen. Oost-Aleppo, het gedeelte van de stad dat bezet werd door rebellen, bleek maar een paar duizend inwoners te hebben toen de troepen van Assad het oude centrum heroverden. Maar het waren wel de deugmedia die een verhaal doordrukten van ‘honderdduizenden’ burgers in Oost-Aleppo. Dat maakt dit hele verhaal nog onsamenhangender. We weten inmiddels dat oost-Aleppo bijna leeg was, maar als we vasthouden aan het nepnieuwsverhaal van de honderdduizenden burgers, dan lijkt Aleppo nog meer op Mosul en lijken de mediaverhalen nog minder op elkaar.
Wellicht raakt de Russische luchtmacht inderdaad relatief meer burgerdoelen. De conclusies die westerse media eruit trekken zijn echter bizar te noemen. Twee steden in vergelijkbare militaire situaties, twee andere verhalen. Van Poetin is inmiddels een karikatuur gemaakt, een stripboekenslechterik die er op uit is om zoveel mogelijk dood en verderf te zaaien. Als we naar de resultaten kijken klopt daar niets van. Iets meer dan een jaar na de Russische interventie, die in totaal slechts 25 vliegtuigen telt, werd Aleppo heroverd door de regering en is de oorlog daar voorlopig aan een einde gekomen voor de pakweg een miljoen inwoners die in het Westen van de stad wonen. Ook in de rest van Syrië staan de jihadisten van Al-Qaeda en Ahrar al-Sham op verliezen.
Bij coalitiebombardementen worden eventuele motieven ook niet aangehaald – we gaan er maar van uit dat het wel met goede bedoelingen is – terwijl Russische bommen er kennelijk zijn om zoveel mogelijk burgerslachtoffers te maken, of om zoveel mogelijk vluchtelingen richting Turkije en Europa te sturen om zo meer druk op het westen te zetten. Veel bewijs is daar niet voor geleverd.
Achteraf gezien zijn de vluchtelingen van Oost-Aleppo een druppel op de gloeiende plaat. De Russische interventie begon pas nadat het migrantencircus losbarstte in Europa. Uit een recent onderzoek van Bellingcat, een veelvuldig gebruikte bron door de deugmedia, blijkt dat slechts 16 procent van de Syrische vluchtelingen Assad als schuldige aanwijst voor hun situatie, terwijl 77 procent beide partijen verantwoordelijk acht voor de oorlog. Je zou bijna denken dat alle wapens ellende veroorzaken, ongeacht waar ze vandaan komen.
Aan een gebrek aan journalisten op de grond zal het niet liggen. De enige verklaring zit in de ideologie van de deugmedia. De Islamitische Staat is onverdedigbaar, zelfs de meeste moslims zijn het daar over eens. Voor de rebellen van Aleppo, waarvan de grootste groepen (Ahrar al-Sham en Hayat Tahrir al-Sham, het voormalige Jabhat al-Nusra) precies hetzelfde salafisme aanhangen, geldt dat niet. Hun hoofdenafhakhobby is redelijk ongedekt gelaten in de media. Af en toe slachten de jongens van Al-Qaeda in Syrië een paar dozijn Christenen of andere minderheden af, maar dat maakt natuurlijk lang niet zo’n inslag als een massamoord op 5000 Yezidische Koerden of het lifestreamen van executies. ISIS gaat voor de shockfactor terwijl de Syrische rebellen juist een vriendelijker gezicht proberen op te zetten, vandaar de uitvinding van de het sprookje der ‘gematigde rebellen’. De gematigde rebellen zijn islamisten die ‘een democratisch en vrij Syrië’ gaan opzetten na het democratisch afzetten van Assad, eventueel met een mes in zijn kont, zoals dat ook in Libië ging.
Niet dat de regering-Assad zo gezellig is. Maar die van Irak is in de praktijk geen haar beter. Zelfs de ‘barrel bombs’ zijn gebruikt door de troepen van Bagdad. De sjiietische milities onder Baghdad hebben de laatste jaren hun jihad-CV ook opgeleukt met etnische zuiveringen, hoofdenafhakfeestjes en andere woestijncapriolen. Het is niet voor niets dat ISIS duizenden strijders heeft kunnen werven onder de soennitische stammen. De burgeroorlog in Irak, sinds het vertrek van de Amerikanen in 2011, telt net als Syrië ook honderdduizenden slachtoffers en miljoenen vluchtelingen. Maar met een onverdedigbare vijand als ISIS heeft de ‘kwaliteitsmedia’ dus blijkbaar besloten om maar niets te zeggen, in plaats van beide partijen gewoon dezelfde behandeling te geven.
Het is wel fijn wanneer de deugmedia begrip kunnen tonen voor de moeilijkheden rond oorlogsvoering. Vechten in dichtbevolkte stedelijke gebieden is nooit makkelijk, vooral niet voor grondtroepen. Elke luchtaanval scheelt weer een boel soldaten die worden neergemaaid. De strijd om Mosul, sinds de zomer van 2014 in handen van de Islamitische Staat, heeft al honderden Iraakse soldaten het leven gekost en duizenden zijn gewond geraakt.
Oorlog is nooit echt gezellig en dat dient in alle nieuwsberichten te worden gedekt. De Russen vechten met precies dezelfde bedoelingen als de Amerikanen, namelijk om te vijand uit te schakelen voordat die schade kan toebrengen aan eigen zijde. Dat verschillende kranten een bepaalde ideologische kant volgen is een gegeven. Daar is niets mis mee. Wel jammer is dat het zo hard anti-Russisch is gegaan de laatste drie jaar.
