Het is een lastige periode voor politiek verslaggevers, parlementair journalisten en debatcentra. De nieuwe Tweede Kamer is zich aan het inwerken en behalve wat Kamervragen en vrijblijvende debatjes gebeurt er weinig. Ten minste, er gebeurt eigenlijk heel veel maar dat vindt allemaal plaats achter gesloten deuren. De formatie is sinds gisteren echt begonnen maar de buitenwereld krijgt daar nauwelijks iets van mee. De onderhandelaars houden hun lippen stijf op elkaar totdat er een uitkomst ligt.
Politiek verslaggevers en parlementair journalisten lossen dit probleem op door te doen alsof er tóch nieuws is. Zij gaan bij de deur staan waardoor de onderhandelaars naar binnen gaan en later ook weer naar buiten komen. De onderhandelaars zeggen dan een paar obligate dingen en die worden dan door journalisten opgeblazen. Zo konden we gisteren via de NOS leren dat het onderwijs heel belangrijk is en dat klassen niet te groot moeten zijn. Open deuren natuurlijk, maar in de tijd van de formatie is het al snel het vermelden waard, al is het maar bij gebrek aan beter.
Debatcentra hebben het nog moeilijker. Wat te doen in deze luwe periode? De Amsterdamse Balie had een creatief idee en bedacht “De Grote Formatieshow”: een serie gesprekken over de formatie met mensen die er verstand van hebben. Woensdagavond zit Volkskrant-columnist Sheila Sitalsing op de bank met voormalig GroenLinks-Kamerlid Kees Vendrik. Ze kijken naar wat videofragmenten onder leiding van Martijn de Greve. Amsterdam loopt er niet erg warm voor: in de grote zaal zitten hooguit veertig mensen.
Misschien komt dit omdat Amsterdammers aan hun water aanvoelen dat “De Grote Formatieshow” nergens over gaat. Martijn zegt dat het “spannend” is een programma te maken als er geen nieuws is, maar hij is de enige met die mening. Sheila vertelt dat de formatie achter gesloten deuren plaatsvindt en dat dat nu eenmaal niet anders kan. Kees vindt het gek dat er onder de onderhandelaars maar één vrouw is. “Zo gaat dat kennelijk”, meldt hij. Sheila begint te speculeren wie de gewenste expertise heeft om mee te mogen onderhandelen.
Het probleem laat zich raden: de sprekers van vandaag weten ook niet wat er binnenskamers gebeurt. En erger: ze hebben nooit echt geformeerd. Sheila deed dat per definitie niet: ze staat als journalist op afstand. Maar Kees deed ook nooit echt mee. Zijn ervaring beperkt zich tot de formatie van 2010, toen een poging werd gedaan Rutte-1 Paars-Plus (VVD-PvdA-D66-GroenLinks) te maken. Dat mislukte jammerlijk. Kees zat toen wel aan een van de parallelle onderhandelingstafels, maar bij de hoofdonderhandelingen zat hij niet. Daar zaten dan weer Femke Halsema en Jolande Sap. Die zijn vandaag niet aanwezig.
“Het was een hele moeilijke constellatie”, zegt Sheila op zorgelijke toon. De VVD en GroenLinks staan heel ver van elkaar af en daarom had de VVD er geen zin in, daar kwam het op neer. Volgens Kees zijn de verschillen tussen deze partijen nog steeds heel groot. De VVD is namelijk niet echt groen, ook niet toen Mark Rutte destijds een pamflet schreef over “GroenRechts”. Nu is de PVV geen alternatief meer, dus misschien is het nu anders, horen we. Maar dat wisten we zelf natuurlijk ook al.
Kees denkt – of hoopt – dat GroenLinks nu serieuzer wordt genomen dan in 2010. Tweede Kamerlid Liesbeth van Tongeren komt meteen in beeld om te vertellen dat de Groningse gaskraan dicht moet, alsof haar partij op datzelfde moment helemaal niet zit te formeren. Dit lijkt niet erg mee te helpen als we GroenLinks serieuzer moeten nemen, maar Kees vindt dat idee dan weer “opgeblazen”.
En zo gaat het verder. Aan de gezichtsuitdrukking van Sybrand Buma kunnen we eigenlijk niets aflezen en we weten niet wat de relevantie is van het feit dat Jesse Klaver en Alexander Pechtold hun prioriteiten in verschillende volgordes en verschillende bewoordingen opsommen. Hoewel de indruk is dat het helpt dat werkgevers duurzaamheid heel belangrijk zijn gaan vinden, is het niet zo duidelijk wat de onderhandelaars met dergelijke polderpleidooien doen.
Dan vindt gespreksleider Martijn het welletjes. Het programma zou volgens de website tot tien uur duren, maar even na negenen is het wel mooi geweest. “De Grote Formatieshow” is er over een maand weer, weet Martijn nog te melden en het schijnt dat Wouter Bos dan ook van de partij is. Hij formeert momenteel immers ook niet mee.
