De Berlijnse historicus Jorg Baberowski wordt beschouwd als dé kenner in Duitsland op het gebied van het Stalinisme. Dat maakt hem tevens de vijand van linkse groeperingen. In een interview met die Welt vertelt Baberowski over hun tactiek van uitsluiting.
Hij is getroffen door de vijandige debatcultuur, zegt hij, die volgens hem over alle grenzen heengaat. “Debatten, kritiek en soms heftige botsingen zijn onderdeel van het academische leven, met name in de alfa- en gammawetenschappen, maar het loopt uit de hand”. Baberowski is Oost-Europa historicus en geweldonderzoeker. Zijn boek Verschroeide aarde: Stalins bewind van geweld werd in 2012 bekroond met de ‘Leipziger Buchmesse Preis’ in de categorie non-fictie.
De 56-jarige professor aan de Berlijnse Humboldt-universiteit heeft een gedeeltelijke overwinning behaald, vertelt hij. De Keulse rechtbank heeft een extreem-links studenten committee, de ‘Algemeinen Studentenausschuss’ (Asta), verboden om hem een ‘racist’ en een ‘hetze veroorzaker’ te noemen. Hij mag echter nog steeds worden belasterd als ‘rechtsradicaal’. De rechter heeft bepaald dat dat laatste moet worden aangemerkt als vrijheid van expressie.
Op de vraag van Die Welt hoe men er op komt om hem rechtsradicaal te noemen antwoordt Baberowski dat linksextremisten niet geïnteresseerd zijn in discussie.
“Ze willen alles wat niet in hun wereldbeeld past het zwijgen opleggen. Men noemt iemand een ‘rechtsextremist’, en daarmee is de gestigmatiseerde van het gesprek uitgesloten. Alle anderen worden vervolgens bang omdat ze niet in die club van rechtsradicalen terecht willen komen. Op die manier kunnen fanatici, die naar niemand anders luisteren, zonder al te veel inspanning hun macht laten groeien. Dit werkte ooit eerder in Duitsland en dus gebruiken linksextremisten het opnieuw.”
Baberwowski had al in september 2015, toen de toestroom van vluchtelingen net op gang kwam, veel kritiek op het Duitse asielbeleid. Die Welt: was dit niet te vroeg?
“Als ik had gewacht tot de winter van 2015 dan was het waarschijnlijk helemaal niet opgemerkt. In september 2015, op het hoogtepunt van de door de overheid georkestreerde ‘willkommenseuphorie’ werd ik door politiek en media als onruststoker beschouwd die uit het debat gehouden moest worden.”
De beschuldiging van het studenten committee is niet de enige beledigende kritiek waaraan Baberowski wordt blootgesteld. Hij wordt ook regelmatig beschuldigd van het ‘trivialiseren van het nazisme’. Hij verklaart die beschuldigingen door het gebrek aan kennis bij linkse extremisten. Hij legt uit dat historici het nazisme gewoon gebruiken om andere gewelddadige regimes mee te vergelijken, omdat dat nou eenmaal hun werk is. “Maar linksextremisten willen niets weten, of boeken lezen, alleen maar verraad plegen, klikken en stigmatiseren”, vertelt hij. “We moeten ze negeren en alleen laten met hun domheid”.
Die Welt: wat drijft deze groep? Willen ze een hun eigen eenzijde wereldbeeld verspreiden door zo veel mogelijk aanvallen te plegen op prominente universitaire docenten en professoren? Of komt het door uw nietsontziende onderzoek naar de misdaden van het communisme en de overtreffende trap daarvan – het stalinisme?
“De groep die mij aanvalt bestaat uit een kleine, stalinistische sekte die bestaat uit een paar oude mannen en drie of vier studenten die niet weten wat ze doen. Niemand merkt ze op, daarom grijpen ze mensen aan die bekend zijn bij het grote publiek. Ze hopen op aandacht, maar ze zien niet in dat ze in die openbaarheid ook hun domheid aan de wereld tonen. Deze stalinisten zijn kwaad, en richten schade aan, vernietigen de levens van andere mensen. Het kan ze niet schelen wat hun slachtoffers zeggen of schrijven. Het enige wat je kunt doen is de stalinisten bij hun naam noemen en beschrijven wat ze doen, meer niet.”
Die Welt: ‘Iets is altijd uit op een ontknoping’, zo luidt een even waar als onaangenaam principe. Ook in onze krant bent u door een gastauteur beschimpt, en in dezelfde adem genoemd als de vroegere SPD-politicus Thilo Sarrayin (die in de schijnwerpers kwam te staan in 2010 vanwege zijn boek ‘Duitsland heft zichzelf op’ en uitspraken over de vermeende samenhang tussen etnische oorsprong en intelligentie, red). Is dit lasterlijke neveneffect niet het echt gevaarlijke aspect van zulke extreem-linkse beschuldigingen?
“Ja natuurlijk, dat is wat extremisten willen. En ja, het werkt zelfs als je niet tegen ze vecht. ‘Het antwoord wat je ze geeft, door te zwijgen, is voor hen de rechtvaardiging van het verdachte’. Zo gaan alle dictaturen met hun tegenstanders om. Maar ik verweer me. Ik geef extremisten niet de macht om mij te definiëren.”
Die Welt: Behalve uzelf worden ook uw collega’s aan de Humboldt-Universiteit getroffen door aanvallen. Herfried Münkler bijvoorbeeld, een vooraanstaand politicoloog. Wat moet de universiteit naar uw mening doen als professoren zo worden aangepakt?
“Het universiteitsbestuur heeft een zorgplicht voor hun werknemers en moet hen verdedigen tegen extremisten van allerlei aard. Als professoren het gevoel hebben dat ze binnen hun eigen universiteit niet meer tegen fanatici beschermd worden , dan kunnen we de vrije wetenschap wel begraven. De Humboldt-universiteit heeft deze vrijheid hoog zitten, daarvoor ben ik zeer dankbaar”.
Die Welt: hoe gevaarlijk zijn de campagnes voor een open samenleving?
“Ze zijn alleen gevaarlijk als men extremisten niet moedig tegemoet treedt en ze zonder strijd de boel laat overnemen.”
