De robotisering van de arbeidsmarkt is gaande. Deze trend blaast naast spannende uitdagingen ook doemscenario’s in het leven. Wat betekent dit feit voor de homo laborans van morgen? In de populaire cultuur is er veelvuldig kunstzinnig gespeculeerd over de clash tussen machine en mens.
Maar in geen sensationele Hollywood-sciencefictionproductie die ik ken, winnen de machines aan het eind. De mens zal altijd het laatste woord blijven, hebben en houden.
Voor de kritische taalfilosofen onder ons sluiten intelligentie en kunstmatigheid elkaar wederzijds uit. Intelligentie is namelijk nooit artificieel; geen mens kan immers gekunsteld intelligent zijn. Een probleem oplossend vermogen en het kunnen toekennen van zin aan arbeid – de menselijke ervaring – zal een machine nooit willen of kunnen evenaren.
Robots zijn immers volslagen gedetermineerd in hun doen en laten. Daarom was het bodybuildicoon Arnold Schwarzenegger zo briljant gecast voor zijn rol in The Terminator (1984)
Een robot heeft altijd een doel. Een mens heeft – voor de levensbeschouwelijke oplettenden onder ons – nooit écht een doel. Mensen lopen doelloos door het leven. En dat maakt ze juist zo aantrekkelijk en interessant. Een geslaagd mensenleven is een inefficiënt avontuur. Een geslaagd robotleven daarentegen is er een van louter efficiënt functioneren.
De mens wil – als het even kan – helemaal niet functioneren. “Functioneren is voor losers en robots”, aldus de grote filosoof Thierry van Jesse Haersma Rutte de derde (2024 – 2109)
Het feit van het bestaan van science fiction, is dat de mens altijd aan het langste eind zal trekken al is deze maar van korte duur.
